Obnovom zgrada u kojima su smješteni Zavičajni muzej i dio Gradske uprave u Prnjavoru, izgrađenih u vrijeme austrougarske vladavine na ovim područjima, i ponovnim postavljanjem kandelabara, još jednog od upečatljivih simbola, postepeno se vraća nekadašnji sjaj gradskog jezgra Prnjavora.
Postavljanjem nove fasade, obnovom krova i stolarije, i dodavanjem nekoliko vanjskih detalja karakterističnih za austrougarski arhitektonski stil u potpunosti je osvježen vanjski izgled zgrade u kojoj je krajem 19. i početkom 20. vijeka bio smješten hotel Štern, a danas dio Gradske uprave Prnjavor.
U projekat koji finansira Grad Prnjavor do sada je uloženo 400.000 KM, a u planu je i unutrašnja adaptacija objekta.
Ovaj objekat se sastoji od podruma, prizemlja, sprata i potkrovlja koji su i danas u upotrebi. Zgrada je u najvećoj mjeri zadržala prvobitni izgled, ali se pretpostavlja da je od vremena izgradnje do danas, posebno nakon Drugog svjetskog rata, unutrašnjost objekta pregrađivana.
Na istočnom dijelu zgrade nalazi se glavna fasadna površina sa ulaznim stepeništem i bogato ukrašenim, u drvetu izrezbarenim vratima, dok sjeverna, južna i zapadna fasada nisu ukrašene.
Prozori u prizemlju ukrašeni su geometrijskim motivima jednostavnije izrade.
Na ovom objektu koji predstavlja lijep i cjelovit primjer austrougarske arhitekture tri centralna prozora prvog sprata završavaju se trouglastom piramidalnom osnovom, dok prostor između njih ukrašavaju dvije pravougaone površine ukrašene floralnim motivima vinove loze.
Po dva prozora gornjeg sprata istočnog dijela zgrade bogato su ukrašeni geometrijskim motivima i završavaju se polukružnom osnovom.
Iznad desnog i lijevog prozora centralnog zida nalaze se dva veća kružna motiva sa osam pravouganoh ukrasa koji se zavšavaju u obliku strelice.
Kako je u izjavu Srni rekao profesor istorije Dario Topić uz obnovu autentičnog spoljnjeg izgleda zgrade cilj je bio da se vrate tri, četiri izvorna detalja iz doba izgradnje koja su vremenom i prenamjenom objekta pretrpjela određene izmjene što se moglo utvrditi na osnovu starih fotografija i dokumenata.
On je pojasnio da je na prednjoj strani zgrade dio u potkrovlju bio bogato ukrašen drvenim motivima isprepletene vinove loze koji se završavao lijepim vertikalni stubom i činio je ukrasni dio krova, a prisutni su bili i drveni ukrasi, tzv. “kerice” koje su krasile rubove krova sa svih strana što je bio čest motiv zastupljen na zgradama izgrađenim u to vrijeme.
“Namjera je, takođe, bila da fasada zgrade koja je u novije vrijeme bila siva bude vraćena u dvije izvorne boje tonirane između braon boje u prizemlju i blago roze boje u gornjem dijelu zgrade sa bijelim stubovima i ukrasima oko prozora” , napomenuo je Topić u izjavi za Srnu.
On kaže da su te boje bile česte na objektima koje je na ovim prostorima gradila Austro-Ugraska čemu svjedoči i jedan od objekata koji čini kompleks stare bolnice u Prnjavoru iz 1901. godine.
Zgrada bivšeg hotela Štern u Prnjavoru prema nekim podacima izgrađena je oko 1892. godine. Pouzdano se zna da je u ovom objektu 1904. godine bio hotel u vlasništvu Nikole Marksa, sa šest soba, i tu funkciju je vjerovatno imao do početka Prvog svjetskog rata.
Nakon toga, pretpostavlja se, zgrada je bila sjedište ondašnjih sreskih vlasti u Prnjavoru, dok je u kratkom periodu poslije Drugog svjetskog rata u ovoj zgradi bio bioskop, a zatim je postala sjedište političkih i mjesnih službi.
Trenutno su u njoj smješteni Stručna služba gradske Skupštine i četiri odjeljenja Administrativne službe Grada Prnjavor.
Topić kaže da je ovaj objekat koji se nalazi na listi Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog nasljeđa Republike Srpske i BiH veoma interesantan i kao dio turističke ponude Prnjavora.
U Prnjavoru je u sličnom arhitektonskom stilu ili maniru urađena i zgrada bivšeg Kotarskog predstojništva, kasnije Vojnog odsjeka, a danas Zavičajni muzej, koja ima svoju arhitektonsku, istorijsku i kulturološku vrijednost.
“Ova zgrada je građena između 1896. i 1899. godine kao zgrada Kotarskog predstojništva u Prnjavoru, a specifičnost njene gradnje, arhitektonske odlike i stilovi, lokacija i drugi elementi čine veoma pogodan za Muzej. Glavnim projektom restauracije i adaptacije koji je finansirala opština Prnjavor spašen je od propadanja spomenik star više od 120 godina i uspostavljen Muzej kao čuvara naslijeđa iz prošlosti za buduće naraštaje” , kaže Topić, koji je zaposlen u ovoj ustanovi.
U Muzeju koji je zaživio krajem 2020. godine posjetioci mogu pogledati četiri etnografske postavke sa oko 200 različitih predmeta.To je zdanje u kojem djeca i omladina imaju priliku da nauče ponešto o etnografsko-istorijskom nasljeđu i vrijednostima zavičaja, ali predstavlja i polaznu osnovu za turističku promociju grada.
Svoje mjesto u gradskom jezgru u neposrednoj blizini ovih zdanja ponovo je našao i raskošni rasvjetni kandelabar sa pet lampi. Prvobitno fenjeri, odnosno lampe su u svom donjem dijelu imale spremnik za tečni gas u koji je bio potopljen fitilj koji se ručno palio. Danas se rasvjetni efekat u lampama postiže sistemom gradske rasvjete električnim žaruljama.
Ne zna se pouzdano kada je ovaj raskošni kandelabar sa pet lampi mogao biti izrađen, ali se pretpostavlja da je postavljen početkom dolaska austrougarske okupacione vlasti na ove prostore. Sa mjesta gdje je bio postavljen uklonjen je 1952. godine, a obnovljen je 2022. godine inicijativom Zavičajnog muzeja u Prnjavoru.
Prnjavor bi do kraja ove godine trebao dobiti i savremeni objekat u kojem će biti smješteno kino „Slavica“ , nekadašnji simbol grada i omiljeno mjesto za okupljanje Prnjavorčana. Procjenjuje se da će rekonstrukcija objekta građenog između 1930. i 1940. godine koštati više od milion KM.
Priredila: Tamara Stojanović / SRNA
