Bračni par Marić iz Pojezne organizovao sebi zadušno slavlje za života, na koje je pozvao familiju i prijatelje, ali i brojne novinarske ekipe iz okruženja.

Ovih dana na adrese brojnih redakcija u regiji stigla je neobična pozivnica u kojoj bračni par Dragan i Dragica Marić iz Pojezne kod Dervente pozivaju novinarske ekipe da dođu na njihovu “zadušnu večeru”. Marići su poslali pozivnice u kojima napominju da žele da svoje slavlje organizuju u prisustvu što većeg broja televizijskih ekipa, novinara i fotoreportera. Zadušno slavlje će biti organizovano 20. avgusta, ali bračni par Marić uredno zahtijeva od novinara da do kraja juna potvrde svoje prisustvo, kako bi na vrijeme obezbijedili dovoljno mjesta u restoranu za sve zvanice.

Iz svega se da zaključiti da se dvoje supružnika veoma vole, i da žele jedno drugo, za života, dostojno da “isprate” na onaj svijet.

Ovo neobično zadušno slavlje koje Marići sebi organizuju za života relativno je rijetka pojava, ali ne i nova. Naime, još 2000-te godine u prijedorskom naselju Saničani, jedan bračni par (i danas su živi), organozovao je sebi zadušno slavlje, na kojem su bili njihova djeca, kumovi, prijatelji, komšije i brojne uzvanice. O ovoj “fešti” se mjesecima kasnije pričalo u Prijedoru i okolini. Svoju želju su ispunili, a znatiželjnima objasnili da im je namjera bila da im djeca nakon njihove smrti nemaju nikakvih obaveza osim da ih sahrane, jer su i spomenik sebi podigli za života.

Ovakvi primjeri otvaraju brojna pitanja o hrišćanskom tumačenju narodnih običaja koji su se praktikovali nakon smrti, ali i o vjerovanju u zagrobni život i vaskrsenje.

Hrišćansko tumačenje života i smrti
Srpska pravoslavna crkva do sada nije izlazila u javnost sa stavovima o “zadušnim slavljima” prije smrti, ali se ovakav potez “budućih pokojnika” može smatrati i veoma hrabrim. Ovo je više slavljenje života, ali i smrti, koja po hrišćanskom tumačenju nije konačni kraj svega.

Govoreći o tajni smrti, mitropolit Jerotej Vlahos kaže da ljudi svjetovnih pogleda, ateisti, misle da smrću napuštaju postojeći svijet i završavaju “u ništavilu nepostojanja”, ali da to “ne postoji za pravoslavne”.

Za hrišćane, po njegovom tumačenju, strah od smrti povezan je sa odlaskom duše iz svijeta koji poznaju, opraštanje od rođaka i prijatelja i odlazak u drugi, nepoznati svijet, zbog čega je potrebna nada nada i odgovarajuća duhovna priprema.

-Mi svakodnevno mora da doživljavamo, kao sv. Jovan Zlatousti, da je sadašnji život “gostionica”. Ušli smo u ovu gostionicu, živjeli, ali moramo da se pobrinemo da odemo iz nje sa dobrom nadom, da ne ostavimo ništa ovdje, zbog čega bi izgubili ono što je tamo. Osim toga, svi mi hrišćani treba da shvatimo da je smrt poražena Krstom i Hristovim vaksrsenjem, da je zajedništvo sa Hristom neprestano prevazilaženje smrti i straha od smrti, da je razlučenje duše od tijela put ka nebeskoj Crkvi i susret sa Hristom, Bogomajkom i svetiteljima, da će se duša vratiti u tijelo i da će tijelo vaskrsnuti i živjeti večno, onako kako je živjelo na zemlji.

Narodni običaji poslije smrti
Daće, odnosno zadušni objedi, nuđenje jela i pića za pokoj duše umrlog, običaji su iz prethrišćanskih vremena, ali su se očuvali i u hrišćanstvu. Iako se razlikuju od kraja do kraja, uglavnom idu ovim redom: pojutrenje (drugi dan po sahrani), trećina (treći dan), sedmina ili sedmica (sedmog dana), devetina, četeresnica (četrdeset dana), polugodina, godina ili godišnjica, pa onda zadušnica.

Zadušnice mogu biti uskršnje, petrovske, velikogospojinske, božićne, a negde i jesenje – mitrovske ili “velike” zadušnice. Ovom treba dodati i ustanovu zadužbina ili raznih dobročinstava koja se čine umrlima za dušu, odnosno da bi se očuvala uspomena na umrle.