Dogodilo se na današnji dan, 26. novembar

0
421

Danas je ponedjeljak, 26. novembar, 330. dan 2018. Do kraja godine ima 35 dana.

1504. – Umrla španska kraljica Isabela Prva Katolička, kraljica Kastilje od 1474, čijom su udajom 1479. za Fernanda Drugog Aragonskog spojene Kastilja i Aragon i stvorena Španija. U nastojanju da ojačaju rimokatoličku crkvu i monarhiju, 1480. su utemeljili zloglasni sud inkvizicije, a 1492. su protjerali Jevreje iz Španije. Borbe s Mavarima su pobjedonosno okončali 1492, protjeravši ih iz južne španske pokrajine Granade, iste godine su opremili ekspediciju španskog moreplovca italijanskog porijekla Kristofora Kolumba koja je otkrila Ameriku, a 1503. su od Francuske preoteli Napuljsku kraljevinu.

1648. – Papa Inoćentije Deseti je osudio Vestfalski mir kojim je mjesec dana ranije okončan Tridesetogodišnji rat.

1703. – U dvodnevnoj “Velikoj oluji” u južnoj Engleskoj poginulo je najmanje 8.000 ljudi.

1744. – Umro italijanski graditelj violina Đuzepe Gvarneri, uz Antonija Stradivarija najveći majstor izrade klasičnih violina. Njegovih 200 violina dugo nije bilo zapaženo, ali ih je popularnim učinio čudesni violinista Nikolo Paganini.

1855. – Umro poljski pisac jevrejskog porijekla Adam Mickijevič, najveći poljski romantičar, čija djela odlukuje izuzetno bogat i slikovit jezik. Umro je u Otomanskom carstvu, u koje je došao u vrijeme Krimskog rata, namjeravajući da formira poljske legione za borbu protiv Rusije. U idiličnom epu posvećenom rodnom kraju – “Pan Tadeuš”, najvećem djelu poljskog romantizma, opisao je staru Poljsku koja nestaje. Ostala djela: zbirke pjesama “Balade i romanse”, “Krimski soneti”, epovi “Gražina”, “Konrad Valenrod”, drama “Zdušnice”, politička brošura “Knjige poljskog naroda i hodočasništva poljskog”, ciklus predavanja “Slovenske književnosti”.

1857. – Zasjedanje prvog australijskog parlamenta otvoreno u Melburnu.

1880. – Velike sile su prisilile Otomansko carstvo da Crnoj Gori preda Ulcinj, koji su Crnogorci zauzeli u ratu od 1876. do 1878.

1893. – Umro srpski filozof, pisac i političar Milan Kujundžić Aberdar, jedan od prvih profesora filozofije na beogradskoj Velikoj školi, član Srpske kraljevske akademije, predsjednik Skupštine Srbije i ministar prosvjete. Studirao je u Beču, Minhenu i Parizu, diplomirao u Oksfordu. U mladosti je bio jedan od vođa Ujedinjene omladine srpske i urednik njenog glasila “Mlada Srbadija”. Stihovi tog izrazitog romantičarskog pjesnika pozivali su na borbu protiv ugnjetača, za oslobođenje i ujedinjenje porobljene braće. Djela: “Kratki pregled harmonije u svijetu”, “Ide li svijet nabolje ili nagore”, “Filozofija u Srba”, “Šta je i koliko u nas urađeno na lođici” , spjev “Srpski patrijarh”, balada “Nevjesta hajdukova”.

 

1914. – Eksploziju na britanskom ratnom brodu “Bulvork” u Prvom svjetskom ratu, u trenutku kad je u njega ukrcavana municija, preživjelo je samo 12 od 750 članova posade.

1922. – Otvorena grobnica faraona Tutankamona, koju je u Dolini kraljeva kod Luksora otkrio engleski arheolog Hauard Karter.

1939. – Napadom sovjetske armije počeo sovjetsko-finski rat. U oktobru 1939. SSSR je postavio snažne garnizone u Litvaniji, Letoniji i Estoniji i od Finske zatražio dio teritorije za bolju odbranu Lenjingrada i zaštitu murmanske pruge. Pošto je to vlada u Helsinkiju odbila, sovjetska armija je prodrla u Finsku, a poslije proboja fronta 12. marta 1940. godine potpisan je mir kojim je SSSR dobio tražene oblasti.

1940. – Po naređenju vođe nacističke Njemačke Adolfa Hitlera u Varšavi u Drugom svjetskom ratu stvoren geto u koji su esesovci satjerali oko pola miliona Jevreja iz Varšave i drugih poljskih mjesta i iz Njemačke. Desetine hiljada Jevreja je tu umrlo od gladi i bolesti, a više od 310.000 je otpremljeno u logore smrti i ubijeno u gasnim komorama. Preživjeli su 1943. podigli ustanak, ali su gotovo svi ubijeni u divljačkoj odmazdi nacista.

1942. – U Bihaću u Drugom svjetskom ratu osnovano Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije i 54 delegata su izabrala Izvršni odbor AVNOJ-a na čelu sa dr Ivanom Ribarom. Bila je to neka vrsta vlade na oslobođenim teritorijama do Drugog zasjedanja AVNOJ-a u Jajcu 1943. koje je izabralo Nacionalni komitet.

1949. – Indija prihvatila ustav kao federalna republika u okviru britanskog Komonvelta.

1952. – Umro švedski istraživač i putopisac Sven Anders Hedin, koji je predvodio ekspedicije u Tarimskoj kotlini, Sinkjangu, na Tibetu, u Mongoliji i u području Himalaja. Djela: “Kroz azijske pustinje”, “U srcu Azije”, “Južni Tibet”, “Transhimalaji”, “Kopnom u Indiju”, “Na velikoj plovidbi”, “Od pola do pola”.

1965. – Francuska lansirala svoj prvi vještački satelit.

1967. – U poplavama u centralnom Portugalu poginulo najmanje 250 ljudi.

1968. – Umro njemački pisac Arnold Cvajg, čija su djela – na osnovu iskustva stečenog u Prvom svjetskom ratu – prožeta antimilitarizmom, gorkom ironijom i kritičkom analizom društva. Djela: romani “Slučaj narednika Griše”, “Mlada žena godine 1914.”, “Verdensko vaspitanje”, lirska proza “Novele o Klaudiji”.

1970. – Jedan bolivijski slikar, obučen kao sveštenik, pokušao je da u glavnom gradu Filipina – u Manili ubije papu Pavla Šestog, ali nije uspio.

1978. – Muslimanski vjerski lideri i političari koji su nastojali da obore šaha Rezu Pahlavija proglasili generalni štrajk kojim je Iran paralizovan.

1979. – Pad pakistanskog “boinga 707” u Saudijskoj Arabiji nije preživio niko od 156 putnika i članova posade.

1986. – Od iranske rakete koja je pala u irački glavni grad Bagdad poginulo 48 civila.

1987. – Tajfun usmrtio 270 Filipinaca i razorio oko 14.000 kuća.

1990. – Savjet bezbjednosti UN odobrio mirovni plan za Kambodžu.

1993. – Prvi generalni štrajk u Belgiji poslije skoro pola vijeka paralizovao privredu i saobraćaj i primorao vladu na pregovore sa sindikatima.

1998. – U zajedničkoj deklaraciji, potpisanoj tokom posjete kineskog predsjednika Đanga Cemina, Japan izrazio “duboko kajanje” zbog akcija koje je preduzeo u Kini u Drugom svjetskom ratu.

2000. – U Rumuniji su održani predsjednički parlamentarni izbori, na kojima je za novog predsjednika izabran Jon Iliesku.

2004. – Visoki predstavnik za BiH Pedi Ešdaun poništio Zakon o pomilovanju zato što ugrožava vladavinu prava.

2009. – Britanski ljekari obavili prvu operaciju rektalnog tumora ultrazvukom.

PODIJELI