“Non pejper” dokument o kom se proteklih nekoliko dana toliko nagađalo i spekulisalo, a u kom se govori o eventualnim promjenama granica na zapadnom Balkanu postoji, ali se još ne zna ko ga je i gdje napisao.
Kaže ovo za “Glas Srpske” novinar redakcije slovenačkog portala “Necenzurisano” Primož Cirman, koji je juče usijao balkanske prostore i društvene mreže ekskluzivno objavljujući sadržaj ovog dokumenta.
– Nažalost, još nismo uspjeli saznati ko zvanično stoji iza njega, jer je “bez glave” i potpisa, ali ono što je gotovo sigurno jeste to da on nije nastao u slovenačkom Ministarstvu inostranih poslova. Prema našim saznanjima, jedan njegov dio najvjerovatnije je napisan u Budimpešti, ali je on u briselskim krugovima proglašen “slovenačkim”, jer su u njegovoj distribuciji učestvovali ljudi iz kabineta premijera Janeza Janše – rekao je Cirman, navodeći da je, iako je Janša to pokušao da demantuje, ovaj dokument ipak završio i na stolu predsjednika Evropskog savjeta Šarla Mišela.
Na pitanje zašto je Janša pristao da bude dio ove priče, Cirman kaže da razloge treba tražiti u činjenici da su Orban i Janša dobri prijatelji, ali i da će Slovenija početkom ove godine započeti predsjedavanje Evropskoj uniji.
– Tada bi jedna od top tema trebalo da bude budućnost Balkana. Janša je vjerovatno na ovaj način mislio da će napraviti neku vrstu usluge Beogradu, Zagrebu ili Sarajevu – dodao je Cirman.
Profesor Fakulteta političkih nauka iz Banjaluke Željko Budimir smatra kako se iz čitave ove “zbrke” može zaključiti da političko Sarajevo više ne može da proda iluziju o građanskoj BiH, a posebno zemljama Višegradske grupe, koje su prošle kroz sličan proces tranzicije. Te zemlje, prema njegovim riječima, potpuno su svjesne prijetnji koje dolaze iz nefunkcionalne BiH.
– Sve ovo govori da se u određenim međunarodnim krugovima počinje na BiH gledati kao na državu čija je budućnost vrlo upitna, dok jedan narod pokušava da sruši osnovu koja je drži, a to je Dejtonski mirovni sporazum. Zbog svega toga, i na ovaj “non pejper” treba gledati kao na jedno od mogućih rješenja. Ali ono što je ipak najbitnije jeste da se mijenja evropsko javno mnjenje. U Evropi, pa i Briselu više ne gledaju na BiH kao ranije, jer su shvatili da se ne radi o projektu koji se mora čuvati po svaku cijenu, ali i da je vizija nekakve građanske države čista iluzija i velika obmana – naglasio je Budimir.
A šta uopšte sadrži pomenuti dokument? U njegovom uvodu se spominju problemi s “neriješenim nacionalnim pitanjima” naroda na Balkanu. Kao jedno od rješenja predlaže se “ujedinjenje Kosova i Albanije, gdje bi srpski dio Kosova, po uzoru na Južni Tirol, dobio poseban status”.
Kao drugo rješenje navodi se ujedinjenje većine teritorije Republike Srpske sa Srbijom, a što bi “srpsko nacionalno pitanje moglo u velikoj mjeri riješiti”. Rješenje za “hrvatsko nacionalno pitanje” autori ovog “non pejpera” vide u ujedinjenju većinskih hrvatskih kantona u BiH s Hrvatskom ili davanjem posebnog statusa hrvatskom dijelu BiH, takođe po uzoru na Južni Tirol. Bošnjaci bi na taj način dobili nezavisno funkcionalnu državu i preuzeli punu odgovornost za nju. Na referendumu bi se ljudi odlučili između ulaska u EU ili budućnosti izvan EU.
Razlozi
Obrazlažući zašto su sačinili pomenuti dokument, njegovi autori su naveli da je Dejtonski sporazum praktično prepoznao ono što je postignuto u ratu, ali ne u principu, da je trenutno teško zamisliti evropske perspektive Srbije i Kosova, te da, osim Turske, nekolicine lokalnih političara i njihovih pristaša, koji lično imaju koristi od haosa i nefunkcionalnih institucija, niko nije zadovoljan situacijom u BiH.
