Odlazak iz rodnog kraja, bez obzira na razloge, utiče na mentalno zdravlje, ističe psiholog Zlatko Delić, komentarišući rezultate posljednjeg popisa, prema kojima od 1.170.342 stanovnika u Srpskoj od rođenja u istom gradu ili opštini stanuje njih 412.703 ili tek svaki treći.
Delić navodi za Srnu da svako napuštanje rodnog kraja uzrokuje kod ljudi simptome agresivnosti, srdžbe, naglašene sumnjičavosti i depresivnosti kao posljedicu takozvanog kulturalnog šoka, koji preživljava svaki imigrant.
On naglašava da su pomenuti simptomi mnogo izraženiji u slučaju prisilnih migracija usljed ratnih zbivanja, prirodnih katastrofa i slično, te kod slabije obrazovanih i siromašnijih migranata.
“S druge strane, slabije su izraženi i lakše se otklanjaju ako je riječ o prirodnom procesu iseljavanja zbog traženja posla ili boljeg života”, objašnjava Delić.
On navodi da se većina migranata, bez obzira na uzroke migracije, u novoj sredini vrlo brzo uklopi i postaju cijenjeni i ugledni članovi društva, dok manji broj i dalje ima status društvenih marginalaca.
Delić ističe da migriranje iz rodnog u novo mjesto življenja doseljenika motiviše da bude spremniji i “jači” od starosjedioca, uz napomenu da se to dešava jer većina mora da počne ispočetka.
“Upravo to doseljenike motiviše da budu agresivniji u pozitivnom smislu, probojniji i inventivniji. Na primjer, rade i poslove koje domicilno stanovništvo izbjegava.
Mnogi postaju uspješni i u politici, umjetnosti i zanatstvu, nerijetko zahvaljujući dobro organizovanoj `mreži za podršku`, koju čine zemljaci koji su ranije došli u određenu sredinu. Tu dolazimo do priča o Crnogorcima u Beogradu, Glamočacima i Drvarčanima u Banjaluci…”, navodi Delić.
Kao primjer deplasiranosti vještačke, ukorijenjene i opasne dihotomije “stari Banjalučani – došljaci”, on navodi bana Svetislava Tisu Milosavljevića.
Ovaj rođeni Nišlija je, zahvaljujući okolnosti da ga kralj Aleksandar Karađorđević imenuje za namjesnika Vrbaske banovine, od neizgrađene i zapuštene palanke Banjaluke napravio moderan evropski grad.
Komentarišući podatke prema kojima od rođenja u istom gradu ili opštini stanuje tek svaki treći stanovnik Srpske, demograf Stevo Pašalić ističe da je tu riječ o unutrašnjim migracijama i činjenici da je tokom posljednjeg rata više od milion ljudi preseljeno unutar granica BiH.
“Išlo se ka etničkoj i teritorijalnoj homogenizaciji, pa su sve opštine izmijenile predratno stanovništvo. Zato sada u nekoj opštini ili gradu imamo mnogo manje domicilnog od doseljenog stanovništva”, objašnjava Pašalić za Srnu.
On navodi da se unutrašnje migracije dešavaju i zbog odlaska ljudi u razvijenije centre u potrazi za poslom, te da je tu riječ o ekonomskim migracijama, koje će se i dalje dešavati.
“Manja mjesta i sela nisu infrastrukturno izgrađena, što stvara neravnomjernu naseljenost i razvoj, s čime se i mi susrećemo”, objašnjava Pašalić.
Sociolozi tvrde da migranti koji se sele zbog ekonomskih razloga, u većini slučajeva, u nove sredine donose nešto novo i pozitivno, pa su na dobitku i oni i njihovo novo mjesto življenja.
Prema popisu stanovništva Srpske iz 2013. godine, koji je objavio Republički zavod za statistiku, samo u Kneževu, LJubinju i Oštroj Luci broj doseljenika nije veći od populacije koja je u njima cijeli život.
Najviše doseljenih je u Banjaluci, koja ima samo 70.798 rođenih Banjalučana. Ovaj grad i zbog toga ima dobru demografsku sliku, navode stručnjaci iz ove oblasti.
U Bijeljini je oko 70.000 novih stanovnika, a u Prijedoru 57.480.
(Srna)
