Plate i potrošnja građana u BiH u prošloj godini su rasli, dok su izvoz i uvoz smanjeni u odnosu na godinu ranije.
Kako se navodi u Izvještaju o ekonomskom napretku Evropske komisije za zemlje zapadnog Balkana i Turske za četvrti kvartal prošle godine, plate u prošloj godini su realno rasle po stopi od 4,4 odsto.
“Najviše su rasle u sektoru umjetnosti i zabave, a zatim u sektoru nekretnina i građevinarstva”, navodi se u izvještaju.
U njemu se dodaje da je potrošnja građana u 2019. godini povećana za 0,9 odsto, dok je prethodne godine iznosila 2,5 odsto. Izvoz je smanjen za 2,2 odsto, a uvoz za 3,2 odsto u poređenju na godinu ranije.
“Ukupni doprinos izvoza je bio negativan, odnosno skinuo je 1,4 odsto od ukupnog rasta”, naglašeno je, uz napomenu da se još radi o preliminarnim podacima i da su moguće korekcije u narednom kvartalnom izvještaju za tri mjeseca.
Što se tiče izvoza robe, u prvih 11 mjeseci prošle godine ukupan iznos manji je za tri odsto u odnosu na prethodnu godinu, a najvažniji razlog je smanjenje izvoza za Kosovo zbog stoodstotnog iznosa taksi. Osim Kosova, smanjen je izvoz u Njemačku, Hrvatsku, ali i Tursku.
“Ovo je djelimično kompenzovano povećanjem izvoza u Austriju, Srbiju, Francusku i Švajcarsku. Trgovina s EU u ukupnom učešću iznosi 74 odsto”, naglašeno je.
Investicije su rasle po stopi od 2,8 odsto, što je za deset odsto manje u odnosu na prethodnu godinu. To sugeriše da je u prošloj godini bilo manje investicija zbog neformiranja vlasti, s obzirom na to da su međunarodne finansijske institucije obustavile finansiranja čekajući uspostavljanje vlasti. Iako su investicije značajno opale, najveći investitori su iz Rusije, Hrvatske i Holandije.
Što se tiče cijena, zanimljivo je da je u 2019. godini došlo do ogromnog rasta cijena u ugostiteljskom sektoru, što bi se moglo pripisati snažnom prilivu turista u BiH prošle godine.
Kada se radi o ekonomskim pokazateljima, naglašeno je da je došlo do pada ekonomske aktivnosti, ali su, takođe, dodali da bi naredni kvartalni izvještaj mogao pokazati da je smanjena aktivnost prešla najnižu tačku i da bi moglo doći do određenog oporavka.
Što se tiče trenutnih pokazatelja, naglašeno je da je smanjena ekonomska aktivnost donekle ublažena smanjenjem obima uvoza, što je naš rast bruto domaćeg proizvoda zadržalo na stopi od 2,6 odsto, u poređenju na 2,9 odsto u prethodnoj godini.
U izvještaju se navodi i da je iseljavanje radne snage iz BiH u 2019. godini nastavljeno snažnijim tempom nego što je bilo godinu ranije, te da je registrovana nezaposlenost smanjena za 36.000 ljudi, uz napomenu da je dio ovih ljudi napustio BiH. Osim toga, naglašeno je i da je u oktobru prošle godine registrovano 11.000 više zaposlenih u odnosu na oktobar 2018. godine, a da je najviše novozaposlenih u sektoru trgovine, transporta i komunikacija.
“Smanjenje broja nezaposlenih mnogo je veće od broja novozaposlenih, što implicira kontinuirani pad u registrovanoj radnoj snazi, što je posljedica obeshrabrivanja rada, iseljavanja i striktnije primjene kriterijuma za dobijanje statusa”, istaknuto je u izvještaju.
Goran Radivojac, profesor na Ekonomskom fakultetu u Banjaluci, komentarišući rast plata, kaže za “Nezavisne” da je to odgovor domaćeg tržišta rada na odliv kvalifikovane radne snage, a da pad investicija vjerovatno predstavlja pad plasmana kredita međunarodnih finansijskih institucija u prošloj godini.
Ponovio je svoju staru ideju da Savjet ministara BiH treba da od EU traži neku vrstu kompenzacije za uzimanje naše radne snage koja je, kako kaže, svoje obrazovanje stekla investiranjem poreskih obveznika u zdravstveni i obrazovni sistem.
