1809. – Rođen njemački kompozitor i dirigent Feliks Mendelson, osnivač konzervatorijuma u Lajpcigu, istaknuti romantičar čija se djela odlikuju klasičarskim tretmanom oblika i harmonije. Kao pijanista debitovao je u devetoj godini, u 15. je napisao prvu simfoniju, a u 16. majstorsko djelo scensku muziku za “San ljetnje noći”, kad je započeo i dirigentsku karijeru. S uspjehom se ogledao u svim muzičkim oblastima, osim u operi. Djela: simfonije (Treća – nazvana “Škotska”, Četvrta – nazvana “Italijanska”), uvertire (“Hebridi” ili “Fingalova pećina”), klavirske kompozicije (“Pjesme bez riječi”), oratorijumi (“Paulus”, “Elijas”), “Koncert za violinu i orkestar u E-molu”, solo pjesme, kamerna muzika.
1830. – Oslobodilački rat Grka protiv Turaka, čijem je izbijanju 1821. doprinio uspjeh Srba protiv istog neprijatelja, okončan je na mirovnoj konferenciji u Londonu proglašenjem Grčke nezavisnom kraljevinom. Uspjesi ustanika i pritisak Rusije, Francuske i Velike Britanije nagnali su Otomansko carstvo – koje je osvojilo Grčku poslije pada Carigrada 1453. – da joj mirom u Jedrenu 1829. prizna nezavisnost, ali je sjever Grčke oslobođen tek odlukom Berlinskog kongresa, poslije turskog poraza u ratu s Rusijom 1877. i 1878.
1867. – Princ Mucuhito u 14. godini života postao japanski car Meiđi. Tokom njegove vladavine do smrti 1912. Japan je modernizovan, privredni razvoj je naglo ubrzan i zemlja se od feudalne preobrazila u kapitalističku i imperijalističku, s moćnom armijom i industrijom.
1881. – Potpisan ugovor o izgradnji željezničke pruge Beograd – Niš, prve u Srbiji. Knez Milan Obrenović je u junu 1881. srebrnim budakom obilježio početak radova, a prvi putnički voz ka Nišu je sa beogradske željezničke stanice krenuo u septembru 1884.
1906. – Ruski pisac Lav Tolstoj postao član Srpske kraljevske akademije.
1909. – Rođen francuski filmski režiser Andre Žan Kajat, koji se bavio i advokaturom, novinarstvom i pisanjem scenarija, ali je slavu stekao kao režiser. Filmovi: “Svi smo mi ubice”, “Ogledalo sa dva lica”, “LJubavnici iz Verone”, “Pravda je zadovoljena”, “Prije potopa”, “Prelaz preko Rajne”.
1915. – U Sarajevu obješen srpski učitelj Veljko Čubrilović, jedan od atentatora 28. juna 1914. na austrougarskog prestolonasljednika nadvojvodu Franca Ferdinanda.
1915. – Potpomognuta njemačkom i austrougarskom artiljerijom, turska vojska u Prvom svjetskom ratu prešla Sinajsko poluostrvo i iznenada napala Britance na Sueckom kanalu. Turski prepad, ponovljen i 1916, prinudio je britansku komandu da u Egipat dopremi dvije divizije Indusa, s kojima je prešla u ofanzivu i do kraja 1916. zauzela El Ariš i Sinaj, a zatim i cijelu Palestinu.
1917. – SAD u Prvom svjetskom ratu prekinule diplomatske odnose s NJemačkom, poslije saopštenja Berlina da će otpočeti neograničeni podmornički rat.
1919. – U Parizu održana prva sjednica Društva naroda, devet dana poslije osnivanja prve svjetske organizacije.
1924. – Umro američki državnik Vudro Tomas Vilson, predsjednik SAD od 1913. do 1921, prethodno univerzitetski profesor i rektor i guverner Nju DŽersija, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1919. Dvaput je vojno intervenisao u Meksiku, okupirao je Haiti i Dominikansku republiku. Pristupio je Antanti i 1917. uveo SAD u Prvi svjetski rat protiv Centralnih sila. Kao protivnik Oktobarske revolucije zalagao se za vojnu intervenciju protiv SSSR. Poslije okončanja rata odigrao je značajnu ulogu na mirovnoj konferenciji u Versaju, čiji je ishod umnogome zasnovan na njegovom planu od “14 tačaka” i učestvovao je u stvaranju Društva naroda, ali je Senat odbio da ratifikuje Versajski mirovni ugovor, poslije čega su SAD ostale van prve svjetske organizacije, prethodnice UN.
1943. – Britanski avioni u Drugom svjetskom ratu bombardovali njemački grad Hamburg.
1945. – Američki avioni u Drugom svjetskom ratu izbacili 3.000 tona bombi na Berlin.
1958. – Potpisan sporazum o ekonomskoj uniji Belgije, Holandije i Luksemburga, kojim je predviđena potpuna privredna integracija tri zemlje.
1966. – Na Mjesec se meko spustila prva letjelica lansirana sa Zemlje – sovjetski vasionski brod bez ljudske posade “Luna 9”, poslije čega je počela da emituje TV signale.
1969. – Palestinski nacionalni kongres izabrao Jasera Arafata za šefa Palestinske oslobodilačke organizacije.
1973. – U Južnom Vijetnamu na osnovu mirovnog sporazuma potpisanog u Parizu stupio na snagu prekid vatre. Sporazum je nalagao povlačenje trupa SAD, a sajgonskoj vladi i Frontu nacionalnog oslobođenja Južnog Vijetnama formiranje “Nacionalnog komiteta nacionalnog izmirenja i sloge”. U konačnom obračunu snage Fronta su, uz pomoć sjevernovijetnamske armije, u aprilu 1975. do nogu potukle trupe vlade u Sajgonu i američku vojsku, a marionetski režim se raspao. Vijetnam je 1976. ujedinjen i izbrisana je granica duž 17. paralele, koja je tu zemlju dijelila od 1945.
1977. – Predsjednika Etiopije generala Teferija Bentija i njegove bliske saradnike ubile u Adis Abebi snage lojalne potpukovniku Mengistu Haile Marijamu, koji je diktatorski vladao do maja 1991. – kad je zbačen s vlasti i pobjegao u Zimbabve.
1981. – Gro Harlem Bruntland poslije ostavke Odvara Nordlija izabrana za prvu ženu premijera Norveške.
1989. – Umro američki filmski režiser i glumac Džon Kasavetes, vodeći predstavnik “njujorške škole”, nezavisne produkcije koja se kritički intoniranim filmovima suprotstavljala holivudskim standardima. Njegove filmove odlikuje psihološka produbljenost u karakterizaciji likova i visok stepen improvizatorske saradnje glumaca. Filmovi: “Zločin na ulicama”, “Ubice”, “Dvanaest žigosanih”, “Rozmarina beba”, “Furije”, “Zašto ste me osudili na život”, “Sjenke”, “Suviše kasni bluz”, “Lica”, “Muževi”, “Mini i Moskovic”, “Žena pod uticajem”, “Glorija”, “LJubavni potok”.
1992. – Predsjednik Argentine Karlos Menem potpisao dekret o otvaranju svih dokumenata o nacistima koji su poslije Drugog svjetskog rata pobjegli u Južnu Ameriku.
1993. – Poslije prvih višestranačkih izbora u Saveznoj Republici Jugoslaviji u Beogradu konstituisana Savezna skupština. Potvrđeni su mandati 138 poslanika u Vijeću građana i 40 u Vijeću republika.
1994. – Predsjednik SAD Bil Klinton ukinuo trgovinski embargo zaveden protiv Vijetnama 1975, poslije američkog vojnog poraza u toj zemlji.
1996. – U zemljotresu na jugozapadu Kine poginulo više od 300 ljudi.
1997. – Češki pisac Bohumil Hrabal poginuo, skočivši s petog sprata bolnice u Pragu u kojoj je liječen od artritisa. Nastavljajući tradiciju Jaroslava Hašeka, u djelima je intenzivno osvjetljavao tragično-groteskne trenutke ljudske egzistencije. Na osnovu njegove novele “Strogo kontrolisani vozovi” Jirži Mencl je snimio istoimeni film koji je 1968. dobio nagradu “Oskar”. Ostala djela: zbirke pripovijedaka “Govori ljudi”, “Biser na dnu”, “Časovi igranja za starije i iskusnije”, “Oglas na kuću u kojoj više ne želim da živim”, “Vašarske pjesme o ubistvu i legende”, “Praznik visibaba”.
1998. – Američki vojni avion “EA-6B” – leteći prenisko i previše brzo, čime je grubo prekršio pravila važeća za trenažne letove – presjekao kabl uspinjače u zimskom turističkom centru Kavaleze na sjeveru Italije, usmrtivši svih 20 ljudi u gondoli koja se smrskala poslije pada s visine od 200 metara. Američki vojni sud je u martu 1999. oslobodio krivice pilota – kapetana Ričarda Ešbija, što je u Italiji izazvalo talas ogorčenih reagovanja.
2000. – Francuska policija uhapsila jednog od najtraženijih terorista baskijske terorističke organizacije ETA Huana Karlosa Iglesijasa Čouzasa, zvanog “Gadafi”.
2003. – Međunarodni sud pravde u Hagu odbacio je zahtjev SRJ za reviziju odluke kojom se ovaj sud 11. jula 1996. godine proglasio nadležnim u procesu BiH protiv SRJ zbog kršenja konvencija o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida.
2004. – Njemačka komanda KFOR-a uskratila dalje pratnje monasima manastira Sveti arhangeli kod Prizrena i povukla kontrolne punktove iz okruženja, te odlučila da ubuduće ne doprema hranu jeromonahu u vladičinog doma u Prizrenu.
2006. – Egipatski trajekt sa 1.400 ljudi potonuo u Crvenom moru.
2007. – Od eksplozije kamiona bombe u centru Bagdada poginulo 135 ljudi, dok je više od 300 povrijeđeno.
2011. – Preminula francuska glumica Marija Šnajder (58). Snimila je tridesetak filmova, a najpoznatija je po kontroverznoj ulozi u čuvenom ostvarenju “Posljednji tango u Parizu” Bernarda Bertolučija, gdje joj je partner bio Marlon Brando.
2015. -Međunarodni sud pravde u Hagu presudio da ni Hrvatska ni Srbija nisu odgovorne za genocid, ali da je na obje strane bilo teških zločina sa elementima genocida (u sukobima od 1991-1995. godine).
/Srna/
