Da nije bilo Tesle ne bi bilo mobilne telefonije i interneta, planetarne elektronske mreže, upravljanja na daljinu, radija i televizije, helikoptera i fontana, ali i kućnih aparata, teških mašina i turbina koje proizvode struju.Priredila: Vesna ŠURBAT
Na Božić, 7. januara, navršavaju se 72 godine od smrti velikog srpskog i svjetskog naučnika Nikole Tesle, jednog od najvećih umova 20. vijeka, čiji su izumi izmijenili sliku svijeta i uveli ga u treći milenijum.
Tesla je najveći broj pronalazaka ostvario u SAD, čiji je građanin bio gotovo 60 godina.
Preminuo je na Božić 1943. godine u Hotelu “NJujorker” na Menhetnu, u sobi broj 3.327 na 33. spratu. Umro je u snu u 87. godini života.
Vijest je obišla svijet tek dva dana kasnije, kada je u hotelskoj sobi, u kojoj je živio kao samac, pronađeno njegovo tijelo.
Urna sa Teslinim pepelom pohranjena je najprije na groblju u NJujorku, a prenesena u Beograd 1951. godine i otada se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Krunskoj ulici.
Da nije bilo Tesle ne bi bilo mobilne telefonije i interneta, planetarne elektronske mreže, upravljanja na daljinu, radija i televizije, helikoptera i fontana, ali i kućnih aparata, teških mašina i turbina koje proizvode struju.
Zvanično je imao oko 300 registrovanih patenata u 26 zemalja, a prije sto godina smislio je planetarnu razmjenu energije i povezivanje ljudi.
Nikola Tesla rođen je 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, tada Vojna granica /Vojna krajina/ u sklopu Austrije, na području današnje Hrvatske.
Rođen je u porodici Milutina Tesle, sveštenika Srpske pravoslavne crkve tadašnje Karlovačke mitropolije, i Georgine Đuke, rođene Mandić, takođe iz srpske svešteničke porodice.
Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću, Rakovcu kod Karlovca, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju.
Prije SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu. Evropu je napustio 1884. godine u nadi da će mu u NJujorku, tada čuveni pronalazač i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje tehničke inovacije.
Godine 1885. u NJujorku je osnovao kompaniju “Tesla” kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmjenične struje – inovacije koja je preobrazila svijet.
Edison je bio veliki protivnik Teslinog izuma, zbog činjenice da uložio veliki kapital u jednosmjernu struju.
Tesla je pronašao i obrtno magnetno polje, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao više izuma na kojima se zasniva savremena elektrotehnika.
U Evropu je Tesla odlazio samo u dva navrata – 1889. i 1892. godine – i oba puta boravio je u rodnoj Lici. Tako je 1892. stigao u Gospić, gdje je tada živela njegova teško oboljela majka, koja je u njegovom prisustvu i umrla, 16. aprila.
Mjesec i po dana potom, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u posjetu Beogradu, odnosno Kraljevini Srbiji.
Povodom sto godina njegovog rođenja, 1956. godine jedinica za mjerenje visokog napona dobila je Teslino ime, kojim je nazvana i jedinica jačine magnetnog polja.
Arhivska građa iz Tesline zaostavštine 2003. godine upisana je u registar Uneska “Pamćenje svijeta”.
Međunarodni aerodrom u Beogradu nosi ime “Nikola Tesla”, a njegovim imenom nazvani su Elektrotehnički institut u Beogradu, koji je osnovan 1936. godine, srednja tehnička škola, biblioteka Univerziteta u Nišu i dvije termoelektrane u Srbiji.
U Beogradu su spomenici Tesli postavljeni ispred zgrade Tehničkih fakulteta na Buleveru kralja Aleksandra te na aerodromu “Nikola Tesla”.
Tesla ima spomenik u Užicu, kod jedne od najstarijih hidroelektrana na svijetu – Đetinje, kao i u krugu bivše tvornice sijalica Pančevu…
U SAD su do sada podignuta četiri spomenika Nikoli Tesli – na Nijagarinim vodopadima, u NJujorku na Menhetnu, u porti srpske crkve Svetog Save ispred laboratorije u Šorhemu u NJujorku, koju je otkrio srpski predsjednik Tomislav Nikolić, kao i u Silikonskoj dolini u samom centru grada Palo Alto.
