Danas je utorak, 23. oktobar, 296. dan 2018. godine. Do kraja godine ima 69 dana.

42. p. n. e. – Samoubistvo izvršio rimski političar Marko Junije Brut, jedan od vođa zavjere u kojoj je 44. prije nove ere ubijen Gaj Julije Cezar. Brut se ubio poslije poraza koji su republikanskoj vojsci u bici kod Filipa nanijele snage predvođene članovima Drugog trijumvirata Markom Antonijem i Cezarovim posinkom Gajem Julijem Cezarom Oktavijanom Avgustom.

1596. – Turska vojska sultana Muhameda Trećeg kod Erlaua u Mađarskoj porazila austrijske trupe nadvojvode Maksimilijana.

1789. – Rođen srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović, otac srpske štampe, pisac najliberalnijeg srpskog ustava u 19. vijeku. Napustio je studije medicine započete u Pešti i Beču i 1813. pokrenuo u Beču “Novine serbske” koje su izlazile devet godina. Pritisnut dugovima, prešao je u Srbiju, gdje je do 1829. bio sekretar kneza Miloša Obrenovića i nakratko ministar unutrašnjih poslova i prosvjete. Prema uzoru na francuski i belgijski ustav, izradio je Sretenjski ustav, usvojen 3. februara 1835, koji je knez Miloš u martu 1835. suspendovao sa zadovoljstvom, iskoristivši negodovanje Austrije, Turske i Rusije, kojima nije odgovarao liberalan ustav. Poslije toga Davidović je kod kneza pao u nemilost.

1817. – Rođen francuski leksikograf i enciklopedista Pjer Atanaz Larus, izdavač “Velikog svjetskog rječnika devetnaestog vijeka” u 17 tomova. Izdavačka kuća “Larus” je poslije njegove smrti 1875. nastavila izdavanje enciklopedijskih rječnika.

1912. – Turskim napadom počela Kumanovska bitka, u kojoj je Prva srpska armija pod komandom regenta Aleksandra Karađorđevića za samo dva dana do nogu potukla tursku Vardarsku armiju Zeki paše i tako zadala težak udarac moćnom neprijatelju u Prvom balkanskom ratu. Turci su u početku imali više uspjeha zbog slabog izviđačkog i obavještajnog rada srpske vojske, koja nije imala tačan uvid u bojni raspored neprijatelja, a srpska Vrhovna komanda je smatrala da je riječ o turskim prethodnicama i da će se glavna bitka odigrati na Ovčem polju. U trenutku kad su sukobi otpočeli Prva armija je bila dosta udaljena od Druge i Treće armije, a pod najžešći udar je potpala njena Dunavska divizija prvog poziva pukovnika Miloša Božanovića, koja je imala i najteže gubitke, ali i odlučujuću ulogu u bici. Tom prilikom se posebno istakao niži oficirski kadar, zahvaljujući čijoj su samoinicijativi naneseni snažni udari u turski raspored, tako da se 24. oktobra elitna turska armija u neredu i panici povukla ka Bitolju. Trijumf je silno uzdigao moral srpske vojske i naroda i bio je podloga kasnijih pobjeda u Prvom i Drugom balkanskom i u Prvom svjetskom ratu.

1917. – Kod Linevila u Francuskoj američke snage stupile u prve borbene akcije u Prvom svjetskom ratu.

1917. – Na sjednici Centralnog komiteta ruske Socijalističke radničke partije /boljševika/ donesena odluka o podizanju oružanog ustanka. Pripremama i izvođenjem Oktobarske revolucije rukovodio je Vladimir Iljič Uljanov /Lenjin/.

1936. – U Španskom građanskom ratu iz vazduha prvi put napadnut Madrid. Prethodno je vođa desničarske pobune general Fransisko Franko poslao ultimatum snagama legalne republikanske vlade da se predaju, ali je Madrid odlučno odgovorio: “No pasaran” /neće proći/.

1940. – Rođen brazilski fudbaler Edson Arantes do Nasimento, poznat kao Pele, prema nepodijeljenom mišljenju, najveći igrač u istoriji fudbala.

1942. – Britanska Osma armija generala Bernarda Lo Montgomerija u egipatskoj pustinji kod gradića El Alamejn u Drugom svjetskom ratu napala njemačko-italijanske snage pod komandom feldmaršala Ervina Romela i gotovo ih uništila poslije 12 dana ogorčenih borbi. Ubrzo je uslijedilo iskrcavanje saveznika u sjevernoj Africi poslije kojeg su potpuno slomljene snage sila Osovine u Africi.

1944. – Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, u Drugom svjetskom ratu pod nerasvijetljenim okolnostima poginuo srpski revolucionar Ivan Milutinović, jedan od najistaknutijih vođa Narodnooslobodilačkog rata, narodni heroj, član Vrhovnog štaba i Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Bio je jedan od glavnih organizatora ustanka protiv okupatora, vijećnik AVNOJ-a i član vlade, odnosno Nacionalnog komiteta.

1944. – U filipinskom zalivu Lejte počela jedna od najvećih pomorsko-vazdušnih bitaka u Drugom svjetskom ratu, u kojoj je učestvovala gotovo cijela japanska flota i tri četvrtine flote SAD: 230 ratnih brodova i 1.400 američkih i japanskih aviona. Bitka je poslije tri dana okončana teškim porazom Japanaca koji su izgubili četiri nosača aviona, uključujući “Musaši”, jedan od najvećih ikad izrađenih, tri bojna broda, deset krstarica i devet razarača.

1954. – Poslije serije sastanaka u Parizu – SSSR, SAD, Velika Britanija i Francuska su odlučili da okončaju okupaciju Njemačke.

1956. – U Mađarskoj izbila antikomunistička oružana pobuna, koju su sovjetske trupe ugušile 4. novembra 1956.

1958. – Ruski pisac Boris Leonidovič Pasternak dobio Nobelovu nagradu za književnost.

1961. – Bivšem generalnom sekretaru UN Šveđaninu Hjalmaru Agne Dagu Hamaršeldu – koji je pod sumnjivim okolnostima poginuo u avionu u vrijeme kongoanske krize – posthumno je dodijeljena Nobelova nagrada za mir.

1973. – Glavni sjevernovijetnamski pregovarač s Amerikancima u Vijetnamskom ratu Le Duk To odbio Nobelovu nagradu za mir, rekavši da nema mira u njegovoj zemlji.

1983. – U samoubilačkom napadu islamskih terorista kamionima s eksplozivom na štab američkih marinaca u Bejrutu i obližnju zgradu, u kojoj su bili francuski vojnici, ubijen je 241 američki i 58 francuskih vojnika.

1990. – Ukrajinski premijer Vitalij Masol prinuđen da podnese ostavku poslije masovnih studentskih protesta, postavši prvi sovjetski funkcioner tog ranga koji je otišao s vlasti pod pritiskom javnosti.

1991. – Predstavnici 19 zemalja na međunarodnoj konferenciji u Parizu u organizaciji UN potpisali mirovni sporazum radi okončanja 13-godišnjeg građanskog rata u Kambodži.

1993. – Od eksplozije koju su podmetnuli teroristi Irske republikanske armije u Belfastu poginulo deset ljudi.

1994. – Od eksplozije bombe na jednom predizbornom mitingu u glavnom gradu Šri Lanke Kolombu poginulo najmanje 50 ljudi, uključujući opozicionog kandidata za predsjednika Gaminija Disanajake.

1995. – Predsjednik Rusije Boris Nikolajevič Jeljcin poslije susreta s predsjednikom SAD Bilom Klintonom izjavio da će ruske trupe biti dio mirovnih snaga u bivšoj Bosni i Hercegovini.

1998. – Izrael i Palestinska oslobodilačka organizacija su, poslije maratonskih razgovora uz posredovanje SAD, potpisali dugo odgađani takozvani “Vaj bezbjednosni sporazum”, kojim je predviđeno ustupanje dijela okupirane teritorije Palestincima u zamjenu za mir.

2001. – Apelaciono vijeće Haškog tribunala poništilo presudu protiv trojice bosanskih Hrvata – Zorana, Mirjana i Vlatka Kupreškovića, koji su bili osuđeni zbog učešća u etničkom čišćenju u selu Ahmići 1993. godine.

2002. – Islamski teroristi upali u pozorište na Dubrovki u Moskvi i tri dana držali taoce. U tragičnom događaju stradalo je 130 osoba. Prema zvaničnim podacima, 40 terorista otelo je 912 osoba. Svi teroristi su likvidirani.

2003. – Rumunija, Brazil, Alžir, Benin i Filipini izabrani za nove članove Savjeta bezbjednosti UN.

2004. – Održani parlamentarni izbori na Kosovu i Metohiji, na kojima je odziv Srba bio zanemarljiv.

(Srna)