Pećina Šanidar u Iračkom Kurdistanu postala je važno paleolitsko nalazište posle otkrića ostataka neandertalaca, koje je otkrio čuveni arheolog Ralf Solecki sredinom dvadesetog veka. Pećina je jedna od ključnih lokacija za arheološka istraživanja i saznanja u 20. veku. U njoj je otkriven skelet naših predaka, neandertalaca. Nedavna otkrića pružaju nove dokaze da su neandertalci sahranjivali svoje mrtve, kao i da su u tim ritualima koristili cveće, saopštili su naučnici.
Stratigrafski dokazi ukazuju na posmrtne ostatke neandertalaca stare 70.000 godina, koji mogu biti dokaz da je ‘najbliži rođak čoveka’ sahranjivao mrtve uz određene rituale. Lobanja neandertalaca usitnjena je, a istrošeni zubi ukazuju na to da je osoba bila srednjih godina.
Pećina Šanidar se nalazi u regionu Kurdistana u severnom Iraku, gde je 1960. godine otkriven dobro očuvan gornji deo tela odraslog neandertalca koji je živeo pre 70.000 godina.
Procenjuje se da je neandertalac koji je nazvan „Šanidar Z“, bio u četrdesetim ili pedesetim godinama, ali njegov je pol ostao neutvrđen.
Pre 60 godina u pećini su pronađeni ostaci 10 neandertalaca, sedmoro odraslih i troje dece, što je pružilo nov uvid u njihova fizička obeležja, ponašanje i u način ishrane. Tada je na nalazištu, u blizini jednog kostura otkrivena i veća količina cvetnog polena, što je naučnike podstaklo na to da istraže jesu li i neandertalci pribegavali posmrtnim ritualima sahranjivanja svojih mrtvih uz cveće.
Kritičari su izneli svoje sumnje, među kojima je i pretpostavka po kojoj polen možda potiče od modernih ljudi koji su radili u pećini, ili od glodara i insekata.
Kosti „Šanidar Z“, a čini se da je reč o gornjem delu kostura otkrivenog 1960. godine pronađene su u sedimentu koji sadrži drevni polen i ostale mineralizovane ostatke biljaka, a to ukazuje na mogućnost da se radilo o sahranama s cvećem.
Kognitivna sofisticiranost
Naučnici već godinama raspravljaju o tome jesu li neandertalci pokopavali svoje mrtve uz pogrebne rituale, kako to čini naša vrsta, a u sklopu šire debate o nivou njihove kognitivne sofisticiranosti.
„Ovde je ključna intencija koja se krije iza pokopa. Telo se, naime, može sahraniti iz sasvim praktičnog razloga – da biste izbegli opasne lešinare, ili da biste eliminisali neprijatan miris. Kada izostavimo praktične elemente, ovo je značajno, jer upućuje na kompleksniji, simbolički i apstraktan način razmišljanja, saosećanje i brigu za mrtve, a možda i osećaj žalosti i gubitka“ istakla je naučnica sa Univerziteta Kembridž, Ema Pomeroj, glavna autorka istraživanja čiji su rezultati objavljeni u časopisu Antiquity.
Naučnici veruju da je „Šanidar Z“ namerno smešten u jamu iskopanu u dubljim slojevima zemlje, koja je bila namenjena za još četiri tela. Kostur leži na leđima s levom rukom ispod glave i savijenom desnom rukom ispruženom u stranu.
Neandertalci su bili krupnije građe od homo sapiensa i imali su gušće obrve. Naseljavali su područje Evroazije i atlantske obale do Urala, u razdoblju od pre 400.000 godina do otprilike pre 40.000 godina, kad su nestali i kada se naša vrsta doselila u to područje.
