U vreme Vaskrsa, najvećeg hrišćanskog praznika, često uz tradicionalni pozdrav “Hristos voskrese” ili “Hristos vaskrse”, čujemo i razne rasprave da li se pravilno kaže Vaskrs ili Uksrs.

Često se mogu čuti i iskrivljeni pozdravi, poput “Hristos vaskrs” ili “Hristos vaskrese”, ali mnogo se žešća debata vodi oko samog Vaskrsa, odnosno Uskrsa. Neki će reći da „pravoslavci kažu Vaskrs, a katolici Uskrs“, što nema nikakvo gramatičko i leksičko uporište.

– Pravopisom su Vaskrs i Uskrs izjednačeni, a rečnici ukazuju na to da se može reći i vaskrsnuti i uskrsnuti – objašnjava Violeta Babić, lektorka i urednica u Kreativnom centru i autorka knjiga za decu, mlade i odrasle.

– Uostalom, zašto bismo Hrvatima prepuštali Uskrs kad se i ovde vekovima tako govori. Dosta je što smo im ostavili našu (staroslovensku) reč tisuća za hiljadu, potpuno bez potrebe – dodaje Babić.

Dakle i Vaskrs i Uskrs su potpuno ravnopravni, a svako može da bira kako će reći.

Oblici “Vaskrs”, “Vaskrsenije”, “vaskrsnuti”, “vaskrse” (u značenju uskrsnu) pripadaju starom srpskom crkvenom i književnom jeziku, koji se do sredine 18. veka upotrebljavao u srpskoj sredini, odnosno u svim krajevima pod upravom Srpske pravoslavne crkve.

Foto: Tanjug/Zoran Žestić

To je takozvani srpskoslovenski jezik, odnosno srpska redakcija staroslovenskog jezika, nastala u vreme kada su Srbi u svojoj sredini primili slovensko bogosluženje i slovensku pismenost. Od tada pa do prvih decenija 15. veka Srbi su pomenute reči izgovarali sa poluglasnikom iza početnog „v“, a od 15. veka pa nadalje izgovaraju ih sa „a“.

Srpskoslovenski jezik kao zvanični crkveni jezik Srbi su sredinom 18. veka zamenili ruskim crkvenim jezikom. Od sredine 18. veka do danas ruskoslovenski jezik se upotrebljava u Srpskoj pravoslavnoj crkvi kao zvaničan crkveni jezik. U tom crkvenom jeziku reči o kojima govorimo izgovaraju se na ruski način, sa o u prvom slogu – Voskresenije, voskresnuti, voskrese.

Srbi nisu zaboravili ni svoj stari naziv za ovaj praznik, pa se danas može čuti i Vaskrs(enije), vaskrsnuti, pored Voskresenije, voskresnuti. Reč „Uskrs“ pripada srpskom narodnom jeziku, u kojem je u veoma davno vreme početno u dobijeno od starog početnog „v“, iza koga je sledio tvrdi poluglas.

Tako danas imamo Uskrs (srpsko narodno), Vaskrs (staro srpsko književno i crkveno) i Voskresenije (današnje srpsko crkveno).