Privredna komora Republike Srpske dostavila je nadležnim institucijama Republike Srpske i Bosne i Hercegovine prijedlog mjera podrške privredi sa ciljem ublažavanja posljedica uticaja virusa korona na privredu Srpske.
Imajući u vidu stepen složenosti i težinu situacije u kojoj se nalazimo i obavještenja partnera iz inostranstva o obustavi rada i narudžbi u naredna dva, pa čak i četiri mjeseca, što će dodatno otežati uslove za oporavak u privredi, neophodno je kreirati adekvatne mjere koje će doprinijeti očuvanju radnih mjesta, ali i obezbjeđivanju većeg stepena sigurnosti privrednim društvima za prevazilaženje ove krize.
Pored očuvanja zdravlja ljudi, što je svakako primarni zadatak, neophodno je sačuvati i radna mjesta i privredu u cjelini, kao osnov za normalno funkcionisanje sistema po prestanku ovih okolnosti.
S tim u vezi, neophodno je da Vlada Republike Srpske razmotri mogućnost da se zaposlenima u djelatnostima kojima je zbog odluka, naredbi i zaključaka Vlade RS zabranjen rad, za period od stupanja na snagu Zaključka o zabrani rada pa sve do prestanka okolnosti zbog kojih je rad zabranjen, obezbijedi naknada u iznosu najniže plate u bruto iznosu, propisane Odlukom o najnižoj plati.
Takođe, potrebno je i da se zaposlenima u privrednim subjektima koji su zbog pojave i uticaja virusa korona onemogućeni da realizuju svoje poslovne aktivnosti u punom kapacitetu ili su poslovni procesi u potpunosti obustavljeni, zbog čega su radnici upućeni na različite vidove plaćenog odsustva, čekanje ili smanjenje radnog angažmana na pola radnog vremena, osim radnika koji su upućeni na rad od kuće, za period od stupanja na snagu Zaključka o zabrani rada pa sve do prestanka okolnosti zbog kojih je onemogućena ili obustavljena realizacija poslovnih aktivnosti, obezbijedi naknada u iznosu najniže plate u bruto iznosu, propisane Odlukom o najnižoj plati.
Zahtjev Privredne komore RS odnosi se i na to da se sa Upravnim odborom Agencije za bankarstvo Republike Srpske nađe mogućnost za izmjenu Odluke o privremenim mjerama bankama za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica uzrokovanih virusnim oboljenjem (COVID-19) (Sl. gl. RS, br. 27/20), tako da se Odlukom definiše obaveza banke (i davaoca lizinga) na teritoriji Republike Srpske da svojim dužnicima ponudi zastoj u otplati obaveza (moratorijum); neophodno je definisati obavezu banke i davaoca lizinga da svojim dužnicima ponude zastoj u otplati obaveza tako da se dužnicima ponudi mogućnost da se u nekoliko dana od objavljivanja ponude, izjasne o datoj ponudu, a ukoliko se u tom vremenskom periodu ne izjasne da se smatra da je ponuda prihvaćena istekom datog roka.
Potrebno je i formirati operativni tim sastavljen od predstavnika Ministarstva finansija, Ministarstva privrede i preduzetništva, Poreske uprave Republike Srpske i Privredne komore Republike Srpske, koji bi bio zadužen da kontinuirano prati stanje u privredi, da analizira stanje i Republičkom kriznom štabu predlaže adekvatne mjere za prevazilaženje krize; ovaj tim bi istovremeno i predlagao konkretnu metodologiju za implementaciju usvojenih mjera (npr. definisao bi i dokumentaciju kojom će se dokazivati okolnosti upućivanja radnika na plaćeno odsustvo, kao i okolnosti zbog kojih je poslovni subjekt bio onemogućen da realizuje poslovne procese.
Neophodno je i da se pokrene inicijativa prema Upravi za indirektno oporezivanje BiH i uvede mjera kojom bi se omogućilo produžavanje roka plaćanja PDV i maksimalno moguće skraćenje roka povrata PDV; ova mjera bi imala neutralan efekat na Budžet BiH, a istovremeno bi domaćoj privredi olakšala uslove poslovanja u krizi.
Osim toga, potrebno je i da se subjektima u trgovini u cijeloj Republici, kojima je zabranjen ili ograničen rad, dozvoli tzv. internet prodaja sa sopstvenom dostavom ili dostavom putem poštanskih servisa, kako bi se bar u određenemo obimu omogućila realizacija poslovnih aktivnosti; zbog različitih rješenja u dva entiteta i različitih tumačenja zabrana i ograničenja od strane nadležnih kontrolnih organa, suočavamo se sa situacijom da građani putem interneta naručuju proizvode trgovaca iz drugog entiteta koji tu robu dostavljaju na adrese u Srpskoj, čime se naši ponuđači dodatno stavljaju u nepovoljniji položaj;
Privredna komora Srpske ukazala je i na potrebu da se sve odluke/zaključci/naredbe Vlade RS i drugih nadležnih organa, koje se odnose na regulisanje stanja u uslovima vanredne situacije i/ili koje se donose na osnovu prijedloga Kriznog štaba, odmah objavljuju na internet stranici Vlade RS i u Službenom glasniku Republike Srpske kako bi se izbjegle netačne i neprovjerene informacije, a subjektima koji realizuju te odluke, kao i onima na koje se odnose, obezbjedili formalni osnovi za postupanje i realizaciju tih akata.
Navedeni prijedlozi formirani su na osnovu zahtjeva privrednika koji su direktno i indirektno pogođeni pojavom virusa korona, a cilj ovih mjera je očuvanje radno pravnog statusa zaposlenih u privatnom sektoru, jer ni jednom privrednom društvu nije cilj i namjera otpuštanje radnika, ali je u datim okolnostima nemoguće održati postojeći nivo zaposlenosti bez direkte podrške Republike.
Privredna društva u datim okolnostima, moraju napraviti plan svog daljeg poslovanja, reorganizovati svoje aktivnosti i eventualno preusmjeriti svoje poslovanje u nekim drugim pravcima, zbog čega je neophodno da Vlada Republike Srpske i ostale institucije u zemlji, među kojima je veoma značajan bankarski sektor, u ovom momentu pruže podršku domaćoj privredi koja svoje kapacitete u određenom obimu može preusmjeriti i na zadovoljavanje potreba domaćeg tržišta, uz istovremeno zadržavanje nivoa zaposlenosti, što je i primarna namjera svih nas u Republici.
Potpuno smo svjesni i razumijemo da prevazilaženje nastale krize i implementacija predloženih mjera neće biti jednostavna i da je cijeli svijet prvi put suočen sa ovom pojavom, ali pored zajedničkog cilja da sačuvamo zdravlje našeg stanovništva, moramo naći način da sačuvamo našu privredu kao izvor prihoda u budućem periodu.
Podsjećamo, Privredna komora Republike Srpske od nastanka krize izazvane pojavom virusa korona nastoji da u punom kapacitetu učestvuje u kreiranju mjera za ublažavanje negativnih posljedica ovog virusa i podržava sve do sada preduzete mjere Vlade Republike Srpske i drugih organa, koje je, u ovoj situacija hitnosti, izuzetno zahtjevno kreirati tako da daju najbolje moguće rezultate u cilju smanjenja negativnih posljedica.
Kako bi na konstruktivan način doprinijeli iznalaženju adekvatnih rješenja i kako bi u najkraćem roku došli do saznanja o posljedicama koje trpi privreda, Komora je već 13. marta, kreirala anketu za privrednike, koju je do momenta slanja ovog dopisa ispunilo više od 800 privrednih subjekata. Od nastanka krize svakodnevno smo u komunikaciji sa velikim brojem privrednih subjekata, a na zahtjev privrednika organizovali smo i sektorske sastanke kako bi identifikovali ključne potrebe u ovom momentu.
Analiza ankete i kontakti sa privredncima pokazali su brojne kompleksne situacije koje je izazvala pojava virusa korona, a koje se odnose na pad broja narudžbi, otkazivanje ugovora i narudžbi, komlikacije u isporuci, odnosno izvozu robe i uvozu repromaterijala za potrebe domaće proizvodnje, prestanak rada partnera u inostranstvu, smanjenje tehnološkog procesa na minimum, zabrane i ograničenja rada u pojedinim djelatnostima, obustavu proizvodnih i uslužnih procesa u poptpunosti i posljedično izostanka velikog broja zaposlenih zbog navedene situacije, kao i odsustvo radnika zbog izolacije i zaraženosti virusom korona i obustave rada u privrednim društvima u kojima se identifikuju lica zaražena virusom korona.
