Dogodilo se na današnji datum, 18. mart

0

Danas je petak, 18. mart, 77. dan 2022. Do kraja godine ima 288 dana.

1584. – Umro ruski car Ivan Grozni, prvi car Rusije, koji je radi stvaranja jake centralizovane države jačao carsko samodržavlje i suzbijao samovolju boljara. Reforme je sprovodio grubo, zbog čega je dobio nadimak “Grozni”. Podigao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a 1584. je radi jačanja trgovine sa zapadnom Evropom izgradio grad Arhangelsk na ušću Sjeverne Dvine u Bijelo more. Potukao je Mongole i osvojio Kazan 1552. i Astrahan 1556, tako da je Rusija ovladala cijelim vodenim putem Volge, a potom je pripojio Sibir.

1745. – Umro engleski državnik Robert Volpol, prvi britanski premijer. Predsjednik vlade bio je od 1721. do 1742, najduže u istoriji Velike Britanije.

1780. – Rođen srpski knez Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka, knez Srbije od 1815. do 1839. i od 1958. do smrti 1860, koji je postavio temelj nezavisnosti Srbije. Borio se i u Prvom srpskom ustanku, ali se 1813. predao Turcima poslije propasti ustanka i pomogao im da umire Hadži-Prodanovu bunu 1814, da bi 1815. u Takovu digao ustanak u kojem je potukao Turke. Sporazumom s Marašli Ali-pašom dobio je za Srbiju ograničenu autonomiju. Potom je, vješto koristeći nesporazume Rusije i Otomanskog carstva, izdejstvovao sultanovo i međunarodno priznanje, što je krunisano hatišerifom iz 1830, kojim je Srbiji priznata unutrašnja samouprava, a Milošu nasljednost kneževskog dostojanstva. Pod pritiskom Miletine bune, na Sretenje 1835. godine izdao je slobodouman ustav, kojem su se usprotivile Rusija, Otomansko carstvo i Austrija, pa ga je ubrzo ukinuo. Bio je primoran da se 1839. povuče s vlasti u korist sina Mihaila, a na prijesto ga je vratila Svetoandrejska skupština 1858.

1837. – Rođen američki državnik Stiven Grover Klivlend, predsjednik SAD od 1885. do 1889. i od 1893. do 1897. Lična čestitost i nezavisnost učinila ga je neprijateljem moćne njujorške organizacije “Tamani hol” – ogrezle u korupciji i podmićivanju – u okviru njegove Demokratske stranke. Tokom prvog predsjedničkog mandata nastojao je da iskorijeni korupciju i smanji previsoku carinsku zaštitu, a drugi mandat je obilježila finansijska kriza i radnički nemiri.

1842. – Rođen francuski pisac Stefan Malarme, preteča simbolista, čije se pjesme odlikuju sugestivnom muzikalnošću stihova. Znatno je uticao na francusku poeziju. Djela: “Popodne jednog fauna”, “Pjesme i proza”.

1844. – Rođen ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski – Korsakov, član kompozitorske grupe “Velika petorica”, čije djelo odlikuju raskošne orkestarske boje, briljantna instrumentacija i virtuozna orkestracija. Oslanjao se na muzičke motive ruskog i azijskih naroda. Veoma je značajan i kao muzički pedagog: među njegovim učenicima su bili i Igor Stravinski i Sergej Prokofjev. Napisao je “Principe orkestracije”, standardni priručnik na svim muzičkim akademijama u svijetu. Djela: opere “Sadko”, “Zlatni pjetao”, “Snjeguročka”, “Carska nevjesta”, simfonijske kompozicije “Fantazija na srpske teme”, “Šeherezada”, “Španski kapričo”.

1848. – U Milanu izbila pobuna protiv Austrije i austrijski feldmaršal Johan Jozef Radecki morao je da povuče trupe iz grada.

1858. – Rođen njemački inženjer Rudolf Dizel, koji je 1893. konstruisao prvi motor s unutrašnjim sagorijevanjem na principu samopaljenja. Motor je po njemu dobio ime.

1869. – Rođen britanski državnik Artur Nevil Čembrlen, vođa Konzervativne stranke i premijer Velike Britanije od 1937. do 1940. U uzaludnom naporu da izbjegne vojni sukob s Njemačkom, potpisao je krajem 1938. kapitulantski Minhenski pakt s vođom Trećeg rajha Adolfom Hitlerom, što je omogućilo nacistima da 1939. raskomadaju Čehoslovačku.

1871. – Radnici Pariza su počeli prvu proletersku revoluciju, poznatu kao Pariska komuna, čiji je neposredni povod bio francusko-pruski rat. Naoružani radnici, nazvani “komunari”, stvorili su Nacionalnu gardu, Centralni komitet kao vrhovno tijelo, raspisali izbore i proglasili komunu, koja je u krvi ugušena krajem maja 1871.

1913. – U Solunu ubijen grčki kralj danskog porijekla Đorđe Prvi, koji je vladao Grčkom od 1863.

1921. – Boljševici su vojskom u krvi ugušili pobunu u Kronštatu, glavnoj bazi ruske Baltičke flote. Mornari Flote i radnici u pomorskoj bazi u Kronštatu na ostrvu Kotlin u Finskom zalivu, zapadno od Petrograda, započeli su krajem februara 1921. pobunu protiv boljševičke vlasti, zahtijevajući ekonomske reforme i okončanje boljševičke političke dominacije. Kronštatski mornari i radnici su 1917. snažno podržavali boljševike i bili jedan od najvećih oslonaca Oktobarske revolucije.

1922. – Vođu indijskog pokreta za nezavisnost Mahatmu Gandija britanski kolonijalni sud je, zbog toga što je predvodio kampanju građanske neposlušnosti, osudio na šest godina robije.

1932. – Rođen američki pisac Džon Hojer Apdajk, ironičan ali sumoran posmatrač američkih naravi. Pisac snažnog introspektivnog dara, prividno banalnim temama svjedoči o moralnim situacijama modernog čoveka. Djela: romani “Bježi, zeko, bježi”, “Kentaur”, “Sajam u ubožnici”, “Na farmi”, “Parovi”, “Zeka se vraća”, “Oženi me”, “Državni udar”, “Zeka je bogat”, “Vještice iz Istvika”, zbirke priča “Ista vrata”, “Golubije perje”, “Muzička škola”, “Problemi”, “Muzeji i žene”.

1936. – Rođen južnoafrički državnik Frederik Vilem de Klerk, koji je doprinio okončanju rasne diskriminacije. Kao predsjednik Južne Afrike početkom devedesetih godina 20. vijeka odlučujuće je uticao da režim aparthejda bude demontiran.

1936. – Umro grčki državnik Elefterios Venizelos, osnivač Liberalne stranke i pet puta premijer od 1910. do 1933. Predvodio je borbu za oslobođenje Krita od Turaka i ujedinjenje tog grčkog ostrva u Mediteranu s maticom. Sklopio je Balkanski savez i ušao u Prvi balkanski rat protiv Turske 1912. i uspio je da ojača i proširi Grčku u dva balkanska i u Prvom svjetskom ratu. Kad su u Prvom svjetskom ratu Centralne sile ponudile Grčkoj teritorijalne ustupke, pod uslovom da prekrši sporazum o savezništvu sa Srbijom i ratuje protiv nje, ponudu je odbio, rekavši: “Grčka je veoma mala zemlja da bi učinila jedan tako nečastan gest”. Kao premijer je reformisao radničko i agrarno zakonodavstvo i reorganizovao kopnenu armiju i ratnu mornaricu. U proljeće 1935. je pokušao da revolucijom omete obnovu monarhije, ali nije uspio i morao je da emigrira u Francusku, gdje je umro.

1938. – Meksički predsjednik Lasaro Kardenas nacionalizovao sve privatne naftne kompanije – mahom strane – i formirao državni naftni monopol “Pemeks”.

1946. – Francuska Gijana, Martinik i Gvadelupa dobile su status prekomorskih departmana i postale integralni dio Francuske.  1948. – SSSR iz tadašnje Jugoslavije opozvao vojne stručnjake pod izgovorom da su “okruženi neprijateljstvom”, a sutradan i civilne, pokušavajući da se jugoslovensko rukovodstvo pritiskom natjera da prihvati kurs koji je nametao Informbiro, odnosno Moskva.

1956. – Umro je srpski pravoslavni teolog i besjednik Nikolaj Velimirović, episkop žički i ohridski od 1919. do 1944. Po završetku studija teologije u Švajcarskoj doktorirao je teologiju na univerzitetu u Bernu, poslije čega je diplomirao filozofiju na engleskom univerzitetu u Oksfordu i doktorirao u Ženevi. Po povratku u Srbiju postao je predavač na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, 1909. se zamonašio, a potom je završio Duhovnu akademiju u Petrogradu. Između dva svjetska rata osnovao je Pravoslavnu narodnu hrišćansku zajednicu, poznatu kao Bogomoljački pokret, da bi zaštitio narod od agresivne sektaške propagande. Nijemci mu nisu oprostili ulogu u obaranju Trojnog pakta krajem marta 1941, pa su ga u Drugom svjetskom ratu, čim su okupirali Jugoslaviju, konfinirali u manastir LJubostinja, potom u manastir Vojlovica. S patrijarhom Gavrilom 1944. je zatočen u logor Dahau. Umro je u emigraciji u ruskom manastiru Svetog Tihona u Saut Kananu u Pensilvaniji, a sahranjen je na srpskom narodnom groblju pored manastira Svetog Save u Libertvilu. Mošti su mu prenesene u zavičaj 1991. Djela: “Religija NJegoševa”, “Besede pod gorom”, “Iznad greha i smrti”, “Duša Srbije”, “Srbija u svetlosti i mraku”…

1962. – Potpisan sporazum o prekidu vatre u Alžiru, čime je okončan osmogodišnji rat za nezavisnost te francuske kolonije.

1965. – Sovjetski kosmonaut Aleksej Leonov izašao iz vasionskog broda “Vashod 2” i postao prvi čovjek koji je “šetao” kosmosom.

1965. – Umro bivši egipatski kralj Faruk Prvi, posljednji monarh Egipta. Na prijesto je stupio 1936, ali je njegov vladarski autoritet podlokala nesposobnost da spriječi britansko uplitanje u unutrašnja pitanja Egipta i vojni poraz u prvom arapsko-izraelskom ratu 1948. S vlasti su ga 1952. zbacili pobunjeni oficiri, poslije čega je prinuđen da ode u izbjeglištvo i umro je u Rimu.

1969. – Predsjednik SAD Ričard Nikson izdao tajnu naredbu o bombardovanju Kambodže.

1970. – Proamerički general Lon Nol izveo državni udar u Kambodži dok je šef države princ Norodom Sihanuk bio u posjeti Moskvi.

1975. – Parlament Tunisa proglasio Habiba Burgibu doživotnim šefom države.

1980. – Umro njemački filozof Erih From, koji je, oživljavajući humanističku tradiciju marksizma, pokušao da je primijeni na sociološko-psihološke probleme. Kritički je tumačio Sigmunda Frojda i analizirao uzroke ljudskog samootuđenja. Emigrirao je iz NJemačke pred nacizmom. Djela: “Bjekstvo od slobode”, “Čovjek za sebe”, “Zdravo društvo”, “Vještina voljeti”, “Zen-budizam i psihoanaliza”, “Anatomija ljudske destruktivnosti”, “Misija Zigmunda Frojda”, “Marksova koncepcija čovjeka”, “Čovjekovo srce”, “Bićete kao bogovi”.

1983. – Umro bivši italijanski kralj Umberto Drugi, posljednji monarh Italije, koji je na prijestolu proveo samo mjesec dana. Postao je kralj u maju 1946, poslije abdikacije oca Vitorija Emanuela Trećeg, ali je i sam abdicirao u junu 1946, jer su Italijani referendumom odabrali republiku, poslije čega je morao da emigrira i umro je u Švajcarskoj.

1994. – Vlada pod kontrolom Alije Izetbegovića u Sarajevu i Hrvatska su u Vašingtonu u prisustvu predsjednika SAD Bila Klintona potpisale sporazum o muslimansko-hrvatskoj federaciji u BiH, koja je kasnije, Dejtonskim sporazumom, postala jedan od dva entiteta u bivšoj jugoslovenskoj republici BiH.

1997. – Izraelci su počeli izgradnju jevrejskog naselja Har Homa u istočnom Jerusalimu, što je izazvalo ogorčene proteste Palestinaca.

1999. – Šiptarski predstavnici su poslije fingiranih pregovora potpisali u Parizu papir koji su SAD i njeni NATO saveznici nazvali “međunarodnim mirovnim sporazumom”, prema kojem je cijela Jugoslavija trebalo da potpadne pod okupaciju trupa NATO pakta. Jugoslovenska delegacija odbila je da stavi potpis, što je učinio i predstavnik Rusije u svojstvu svjedoka. Šest dana kasnije otpočela je agresija NATO pakta na Jugoslaviju.

2004. – Haški tribunal izrekao kaznu od sedam godina zatvora penzionisanom admiralu JNA Miodragu Jokiću, koji je priznao krivicu za napad na Dubrovnik.

2008 – Umro britanski pisac naučne fantastike Artur Klark, autor više od stotinu knjiga o svemiru, među kojima i “2001: Odiseja u svemiru”, nauci i budućnosti. Dobitnik je najznačajnih nagrada u toj oblasti.

Gorivo jeftinije na nekim pumpama u Srpskoj

0

Na nekim pumpama u Republici Srpskoj došlo je do pojeftinjenja goriva, a kako stručnjaci najavljuju do novog snižavanja cijena nafte i naftnih derivata doćiće iduće sedmice.

Prije nekoliko dana se za litru dizela moralo izdvojiti 3,19 KM.

Sa Krajina petrol benzinske pumpe su kazali da je cijena litre dizela 3,18 KM, dok je za litru benzina potrebno izdvojiti 3,08 KM, te da još uvijek nije došlo do pojeftinjenja.

Podsjetimo, Dragan Trišić, predsjedavajući Grupacije za promet naftom i naftnim derivatima Privredne komore Republike Srpske, najavio je nedavno da će iduće sedmice doći do pojeftinjenja goriva.

“Što se tiče cijena na našem tržištu, kad se rasprodaju postojeće zalihe, koje su nabavljene po višim cijenama, tada će postepeno blago padati cijene na svim benzinskim pumpama u Republici Srpskoj”, rekao je za pomenuti portal Trišić.

Prnjavor: Odigrana pozorišna predstava “Prvi dejt” /Foto/

0

U Centru za kulturu Prnjavor, u sklopu manifestacija posvećenih obilježavanju Dana opštine Prnjavor, 24. marta, sinoć je odigrana pozorišna predstava „Prvi dejt“, u organizaciji Dramske scene SPKD „Prosvjeta“ Prnjavor.

Predstava je nastala u okviru projekta “Pubertet u meni, ja u pubertetu” i tretira problematiku pubertetskog uzrasta, od fizičkog izgleda preko pritiska vršnjaka i školskih obaveza do sukoba generacija.

Predstava je namjenjena učenicima viših razreda osnovnih škola.

Ulaz za sve manifestacije organizovane povodom Dana opštine je besplatan. (M.Popadić) prnjavorlive.info-Radio Prnjavor

Foto Aleksandar Atić

RADIO PRNJAVOR: Servisne informacije za 18.mart 2022. -Najavljeno više planskih isključenja struje u Štrpcima

0

STANICA POLICIJE:U protekla 24 časa evidentirana je jedna saobraćajna nezgoda na magistralnom putu u Donjim Galjipovcima, učestvovalo je jedno putničko i jedno teretno vozilo. Pričinjena je materijalna šteta, a povrijeđenih lica nije bilo. Evidentirano je i jedno krivično djelo krađe u Velikoj Ilovi

TERITORIJALNA VATROGASNA JEDNICA: Pripadnici Teritorijalne vatrogasne jednice Prnjavor u posljednja 24 časa imali su jednu intervenciju i to u ulici Svetosavskoj, zbog dojave da je u Gradipovoj zgradi primijećen dim. Srećom, nije bilo potrebe za intervencijom.

DOM ZDRAVLJA – HITNA POMOĆ: 27 pregleda pacijenata

ELEKTRO-PRNJAVOR: Zbog radova na niskonaponskoj mreži za danas je najavljeno više planskih isključenja struje i to:

  • Gornja Ilova i Mitrići od 9 do 13:30
  • Štrpci, zaseok Ruževci od 10 do 13
  • Štrpci -Muse od 11 do 12 časova
  • Štrpci – Mamutovac od 12 do 14
  • Babanovci 2 od 9 do 13 časova

/Radio Prnjavor- 99,10 Fm/

“Pamtiću to hvala do kraja života” Crnogorci SPASILI DELFINA nakon njihovih poziva u pomoć

0
epa08382370 A Dolphin swims in the Bosphorus after the Bosphorus sea traffic slows down due to Coronavirus COVID-19 measures during a curfew in Istanbul, Turkey, 24 April 2020. The Turkish Ministry of the Interior has announced a curfew due to Coronavirus COVID-19 measures in Istanbul and 30 other metropolitan cities between 23-26 April. Turkey suspended all international flights and all inter-city travels are subject to local authorities' permission as part of measures to prevent the spread of the pandemic COVID-19 disease caused by the SARS-CoV-2 coronavirus. EPA-EFE/ERDEM SAHIN

Tehnička ekipa Instituta za biologiju mora Crne Gore juče je iz mreže spasila mladunče delfina i to nakon što je njegov otac “došao da potraži pomoć”.

Rukovodilac Akvarijuma Boka u Institutu za biologiju mora Mirko Đurović kazao je da je riječ o dobrim delfinima (tursiops truncatus), koji su često viđeni u zalivu. Dodao je da je sasvim uobičajeno da delfini traže pomoć ljudi.

– To najviše zavisi od posmatrača, koji treba da primijeti neobično ponašanje delfina. To većinom mogu samo ljudi sa mora i iskusniji ribari – objasnio je.

Domar u Institutu Vijeko Barić, kako prenosi Radio Tivat, prvi je zapazio neobično ponašanje odraslog para delfina.

– Moje radne prostorije se nalaze odmah uz more. Primijetio sam da su delfini došli uz kraj. Vidim – kačaju, motaju se dva delfina, jedan odlazi i dolazi. Zapravo jedan stoji, a drugi zaranja i izranja pored njega. Shvatio sam da se jedan od delfina zapleo u mrežu – kaže on.

Dirljiva scena

Ubrzo su mu u pomoć pritekli vrtlar i kapetan istraživačkog broda, pa su isplovili da vide o čemu je riječ.

Zanimljivo je, kako prenosi Radio Tivat, da su delfini doplivali baš u smjeru Instituta. Pomoć su potražili na pravom mjestu, ekipa Instituta je odmah reagovala.

– Povukli smo mrežu i uspjeli osloboditi mladunče, koje nije bilo povrijeđeno – kaže Barić.

Ističe kako su na kraju svjedočili dirljivoj sceni.

– Kad smo ga oslobodili, roditelji su ga bukvalno uzeli u zagrljaj, a otac nam je uputio krik koji se ne usudim ponoviti, jer bih ga pokvario svojim glasom. Pamtiću to hvala do kraja života – priča on.

Izvodili su neki svoj ples za nas još dugo, sigurno dva minuta, onda nas još jednom pozdravili i otplivali svojim putem – podijelio je utiske Barić.

Vulin: Ko je ćutao prije 18 godina, neka ćuti i danas

0

Ministar unutrašnjih poslova Srbije Aleksandar Vulin poručio je onim koji su prije 18 godina ćutali na zločine nad Srbima na Kosovu i Metohiji tokom martovskog pogorma da isto učine i danas umjesto što prijete Srbiji sankcijama, jer odbija da misli tuđom glavom.

On je izjavio da Srbi pamte martovski pogrom na Kosovu i Metohiji, ali i ko se smijao, a ko plakao, gledajući ubijenu srpsku djecu i spaljene crkve.

Vulin je u saopštenju naveo da je tada ubijanje i protjerivanje Srba na Kosovu i Metohiju počelo nakon što je američki CNN objavio laž da “Srbi sa svojim psima dave šiptarsku djecu u Ibru”.

“Prije 18 godina na Kosovu i Metohiji, nad Srbima je izvršen prvi veliki pogrom u 21. vijeku. Za laž o Srbima se niko nije izvinio, za ubijene Srbe niko nije odgovarao. Oni koji su tada ćutali neka ćute i danas, umjesto što prijete Srbiji sankcijama, jer odbija da misli tuđom glavom”, ukazao je Vulin.

Prema njegovim riječima, oni koji su dva duga dana mirno posmatrali kako se ubijaju Srbi nemaju prava da Srbiji pričaju o poštovanju međunarodnog prava.

“A posebno nemaju prava da od nas traže da kao svoj prihvatimo njihov sukob sa Rusijom i da zaboravimo da je Rusija prije 18 godina bila jedna od rijetkih zemalja koja je glasno osudila pogrom nad Srbima i tražila da ubijanje prestane”, istakao je Vulin.

On je poručio da, ko nije osudio pogrom nad Srbima 2004. godine, neka ne traži od Srba 2022. godine da izgube prijatelje iz teških vremena i da zaborave da Srbi svoje trajanje ne mjere rezolucijama koje su donijeli drugi, već vijekovnim prijateljstvima koja su sklopili i potvrdili sami.

“Prije nego od nas zatražite osudu prijatelja, ponudite nam bar izvinjenje za pogrom i za to što niste zaštitili ni Srbe ni međunarodno pravo, a mogli ste i morali ste”, naglasio je Vulin, koji je i predsjednik Pokreta socijalista, koalicionog partnera vladajućeg SNS-a.

Prema njegovim riječima, pogrom se, baš kao (hrvatska) “Oluja” više nikada neće ponoviti, ali ne zato što će Srbe zaštititi oni koji traže da Srbija uvede sankcije Rusiji, već zato što je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić ojačao Srbiju i vratio joj svijest da je dužna da čuva Srbe gdje god da žive.

Danas se navršilo punih 18 godina od martovskog pogroma u kojem su, u prisustvu međunarodne misije, teroristička OVK i albanski ekstremisti zvjerski ubili 19 ljudi, protjerali 4.000 Srba, uništili 900 srpskih kuća, te oskrnavili ili spalili 39 crkava i na hiljade spomenika na grobljima širom Kosmeta.

Bjelica: EUFOR izazvao zabrinutost i nemir kod građana Sokoca

0

Drugi dan vojnici EUFOR-a na području opštine Sokolac sprovode određene aktvivnosti, što je izazvalo zabrinutost i nemir kod građana”, rekao je načelnik opštine Sokolac Milovan Bjelica.

“Njihovo prisustvo na parkingu osnovne škole, Srednjoškolskog centra Vasilije Ostroški, te kod dječijeg igrališta kod fontane, pod punom ratnom spremom i borbenim vozilima zabrinuli su roditelje. Zabrinuli su sve u lokalnoj zajednici.

Premda se kaže da su tu da „osjetimo bezbjednost“ prije da su uspjeli da nas podsjete na rat, na sve strahote koje pokušavamo da zaboravimo.

Кao načelnik opštine Sokolac želim da poručim i pripadnicima rumunskih snaga u sastavu EUFOR Alteje, odnosno svim pripadnicima i rukovodstvu vojnih snaga Evropske unije „Alteja”, koji su u Bosni i Hercegovini sa zadatkom nadgledanja sprovođenja Dejtonskog mirovnog sporazuma, da te zadatke obavljaju nesmetano i profesionalno”, kaže Bjelica.

Za te zadatke nema potrebe da budu u blizini škola, dvorane, dječijih igrališta, poručuje Bjelica.

“Odatle ne prijeti nikakva opasnost ni miru, ni bezbjednosti a ni BiH. Nema potrebe da nas podsjećate na rat i strahote, i onako to teško zaboravljamo. Baš u ove dane je započelo i bombardovanje Srbije 1999. godine, rane su svježe a nezadovoljstvo zbog nepravde je i danas prisutno. NATO je bombardovao i Republiku Srpsku 1995. godine. Opsjedao je naše stadione, spuštao se helikopterima tokom utakmica, nadlijetao i plašio zvukom, bacao letke i šta sve ne.

Zbog svega toga pojačano prisustvo koje za cilj ima navodno „osjećaj sigurnosti i bezbjednosti“ zapravo kod stanovnika Sokoca i Romanije stvara sve suprotno, unosi nemir, povećava gnjev i loše uspomene.

Još jednom želim da apelujem da za provođenje misije EUFOR nema razloga da plaši našu djecu. Кao ni da paradira našim ulicama. O bezbjednost i sigurnosti naših ulica brine Policija Republike Srpske”, kaže načelnik opštine Sokolac.

Sukob u Ukrajini diktira cijenu ulja u BiH

0

Sukob u Ukrajini doveo je do deficita suncokretovog ulja na svjetskom tržištu, a situacija u BiH je takva da se, što zbog prošlogodišnjih suša, što zbog visokih cijena repromaterijala, sve manje poljoprivrednika odlučuje za uzgoj ove uljarice, dok je istovremeno otežan uvoz sirovina.

Naime, kako prenose svjetski mediji, obustavljena je prerada suncokretovog sjemena, ali i izvoz, što utiče na obim isporuke. Mađarska, koja je obustavila izvoz suncokretovog sjemena, i Sjeverna Makedonija, koja je obustavila plasman ulja na druga tržišta, samo su neke od zemalja koje su već obustavile izvoz.

Cijene su u konstantnom rastu, te smo navikli da poskupljenja suncokretovog ulja imamo gotovo svake sedmice, tako da sada litar u trgovinama širom BiH varira od 3,29 do čak 4,85 KM.

Kako su ranije naveli u kompaniji “Bimal” iz Brčkog, cijene ulja su rasle, ali se to događa zbog svih tržišnih dešavanja.

Dodali su da oni kao proizvođači ne određuju cijenu jestivog ulja u marketima, te da ta ona zavisi isključivo od trgovaca, marži, PDV-a i svega ostalog što ulazi u krajnji iznos koji potrošač plaća.

“Tačne prognoze o daljem rastu cijena nije moguće dati, budući da sve zavisi od dešavanja na svjetskom tržištu. Mi smo u skladu s tim i napravili posljednju nivelaciju. Trenutni sukob Rusije i Ukrajine onemogućava da dođemo do povoljnih uslova nabavke sirovine, a ove dvije zemlje su među najvećim proizvođačima i izvoznicima suncokreta i suncokretovog ulja. Aktuelni sukob generalno vrši veliki pritisak na industriju jestivog ulja”, kazali su ranije u ovoj kompaniji.

Dodali su da do nivelacije cijena dolazi zbog nedostatka domaće sirovine.

“Ne možemo se osloniti na sjeme uljarica iz BiH, sirovinu moramo da uvozimo, odnosno da kupujemo na inostranim tržištima, što je osnovna prepreka u kriznim situacijama. One zemlje koje imaju svoju sirovinu su u prednosti, jer turbulencije na svjetskom tržištu sporije utiču na domaći proizvod na polici. Ono što možemo reći je da, iako naša kompanija najveći dio proizvoda plasira na inostrana tržišta, u ovoj situaciji ćemo uvijek staviti domaće tržište kao prioritet i nastojati da obezbijedimo stabilno snabdijevanje BiH”, naveli su u “Bimalu”.

Prema podacima Uprave za indirektno oporezivanje BiH (UIO BiH), od 1. januara do 28. februara ove godine u BiH je uvezeno 5.108.995 kilograma suncokretovog ulja vrijednosti 14.054.764 KM.

U istom periodu je iz BiH izvezeno 3.843.052 kilograma ovog ulja vrijednosti 10.130.350 KM.

Najviše ulja smo uvezli iz Srbije za 9.387.823 KM, zatim Mađarske 3.032.250 KM, te Hrvatske 1.621.071 KM.

“Tokom prva dva mjeseca ove godine je iz BiH najviše ulja izvezeno u Austriju, 4.863.926 KM, Hrvatsku 1.470.499 KM, te na Filipine 1.467.979 KM”, naveli su u UIO BiH.

Kada se pogledaju podaci UIO BiH za prethodne dvije godine vidljivo je da je 2021. u odnosu na godinu ranije uvoz, ali izvoz ove osnovne životne namirnice pao. Tako je 2021. godine u BiH uvezen 41.139.521 kilogram suncokretovog ulja za iznos od 99.191.826 KM, dok je godinu ranije izvezeno 65.739.187 kilograma ovog ulja u iznosu od 103.743.621 KM.

Kako su naveli poljoprivrednici, prošlogodišnja suša je devastirala prinose suncokreta, a ove godine zbog enormnog rasta cijena repromaterijala sve manje poljoprivrednika se odlučuje za uzgoj ove uljarice.

Savo Bakajlić, predsjednik Regionalnog udruženja poljoprivrednika Semberije i Majevice, kazao je da je na području Semberije suncokretom zasijano relativno malo površina.

“To je oko 15 hektara. Nešto je rađeno za sjemensku kuću iz Novog Sada, a nešto je predato za kompaniju ‘Bimal’ Brčko, ali su to male količine”, rekao je Bakajlić za “Nezavisne novine”.

Dodao je da je prošla godina, koja je bila sušna, pokazatelj da se ljudi sve manje, a možda i uopšte ne upuštaju u uzgoj ove uljarice.

“Slabo ko je ove godine rekao da će sijati suncokret, sem tih nekoliko ljudi koji i dalje pokušavaju izvesti sjeme za sjemensku kuću u Vojvodini”, kazao je Bakajlić.

Enes Hasanović, sekretar Udruženja poljoprivrednika Tuzlanskog kantona, kaže da se relativno mali broj poljoprivrednika kako u ovom kantonu, tako i u ostatku FBiH bavi uzgojem suncokreta.

“U Tuzlanskom kantonu nema zasada suncokreta, ali to kod nas i nije tradicija. Najviše se sadi oko Brčkog, Orašja, u Semberiji, tamo ide suncokret”, rekao je Hasanović.

nezavisne.com

1...309310311...4.589Stranica 310 of 4.589