1135 – Umro engleski kralj Henri Prvi, mlađi sin Vilijama Prvog Osvajača. Tokom vladavine od 1100. učvrstio je kraljevsku vlast, a 1106. osvojio je Normandiju i pripojio je Engleskoj.

1455 – Umro italijanski vajar Lorenco Giberti, najpoznatiji po izradi vrata na krstionici katedrale u Firenci. Na konkursu 1401. u jakoj konkurenciji povjerena mu je izrada drugih vrata na toj crkvi, koja je završio 1424, a od 1425. do 1452. je izradio treća vrata, nazvana “vrata raja”, kod kojih je na nov način riješio problem prostora. Uradio je i više kipova u Firenci i Sijeni, uključujući reljef za katedralu u Sijeni, rađen od 1417. do 1427, a njegovi “Komentari” su dokument velike vrijednosti za izučavanje italijanskog slikarstva.

1640 – Portugalija poslije ustanka kojim je zbačena španska vlast ponovo stekla nezavisnost, a dvije sedmice kasnije vojvoda od Braganse krunisan za portugalskog kralja pod imenom Žoao Četvrti. Španija je nezavisnost Portugalije priznala tek 1668.

1761 – Rođena je Mari Tiso, koja se proslavila praveći voštane maske ličnosti pogubljenih u Francuskoj revoluciji, a u Velikoj Britaniji je 1802. postavila stalnu izložbu voštanih figura svojih savremenika (danas Muzej Madam Tiso).

1813. – Poslije neodređenog odgovora francuskog cara Napoleona Prvog Bonaparte na mirovne uslove saveznika – Rusija, Pruska i Austrija odlučile se za invaziju Francuske.

1819 – Rođen srpski istoričar i publicista Danilo Medaković, veoma zaslužan za širenje knjige u narodu. U vrijeme revolucije 1848. pokrenuo je list “Napredak” koji je ubrzo zabranjen zbog opozicionog stava prema patrijarhu Josifu Rajačiću, 1851. list “Južna pčela”, a 1852. “Srpski dnevnik” s književnim dodatkom “Sedmica”. Napisao je “Povesnicu srpskog naroda”.

1821 – Nezavisnost od Španije proglasila Dominikanska Republika, teritorija koja zahvata dvije trećine istočnog dijela karipskog ostrva Haiti, tada poznatog kao Hispanjola.

1822 – Osnivač brazilskog carstva Dom Pedro krunisan za cara Brazila pod imenom Pedro Prvi.

1825 – Umro ruski car Aleksandar Prvi Pavlovič – Romanov, koji je po stupanju na prijesto 1801. otpočeo seriju liberalnih reformi i za vrijeme čije je vladavine Rusija teritorijalno proširena. Savezništvo koje je 1807. zaključio s francuskim carem Napoleonom Prvim Bonapartom – protiv kojeg je prethodno ratovao u savezu s Austrijom, Pruskom i Engleskom – iskoristio je da u ratu protiv Švedske otrgne Finsku, koja je 1809. priključena Rusiji kao velika kneževina. Pripojio je i velike dijelove Poljske, a poslije pobjede u ratu s Otomanskim carstvom i Besarabiju. Savezništvo je raskinuto Napoleonovim pohodom na Rusiju 1812. tokom kojeg je francuska armija pretrpjela poraz, a Aleksandar Prvi je trijumfalno ušao u Pariz, gdje su vođeni mirovni pregovori.

1898 – U skupštini Srbije podnesen prvi prijedlog za osnivanje Univerziteta u Beogradu, odnosno za reorganizaciju Velike škole i njeno prerastanje u Beogradski univezitet. Potom je izrađeno više projekata zakona, ali je tek u februaru 1905. usvojen prijedlog ministra prosvjete Andre Nikolića, čime su stvoreni uslovi za otvaranje univerziteta u oktobru 1905.

1906 – U Parizu otvoren bioskop “Omnija Pate”, prva dvorana u svijetu namjenski izgrađena za prikazivanje filmova.

1918 – U Beogradu proglašena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, s princem Aleksandrom Prvim Karađorđevićem kao regentom i Beogradom kao prijestonicom, koja je 1929. dobila ime Jugoslavija. Ujedinjenje jugoslovenskih zemalja omogućila je pobjeda srpske vojske u Prvom svjetskom ratu i u novu državu su uključene nezavisne predratne države Srbija i Crna Gora i teritorije u sastavu poražene Austro-Ugarske /Hrvatska, Slovenija, Bosna i Hercegovina, Dalmacija i Vojvodina, čija je skupština odlučila da Vojvodina prvo uđe u sastav Srbije, a potom u Kraljevinu SHS/.

1918 – Provincija Transilvanija – ranije u sastavu Mađarske kao dijela Austro-Ugarske, poražene u Prvom svjetskom ratu – postala je dio Rumunije.

1918 – Odlukom danskog parlamenta Island stekao nezavisnost.

1934 – U Lenjingradu ubijen član Politbiroa i sekretar Centralnog komiteta sovjetske Komunističke partije Sergej Mironovič Kirov, što je sovjetski diktator Staljin iskoristio kao povod da otpočne masovne čistke. Boljševik je postao 1904. i kao profesionalni revolucionar učestvovao je u revolucijama 1905. i u Februarskoj i Oktobarskoj revoluciji 1917. Šef Komunističke partije Azerbejdžana postao je 1921, a 1926. sekretar Lenjingradske oblasne partijske organizacije. Poslije ubistva Kirova, Staljin je započeo talas čistki i do 1938. je fizički likvidirao većinu starih revolucionara, učesnika i vođa Oktobarske revolucije.

1935 – Rođen američki filmski glumac i režiser Alen Stjuart Konigsberg, poznat kao Vudi Alen, obnovitelj holivudske filmske komedije sedamdesetih godina 20. vijeka. Kasnije je pod uticajem švedskog režisera Ingmara Bergmana režirao intelektualističke filmove s psihoanalitičkom pozadinom. Filmovi: “Uzmi pare i bježi”, “Sve što ste oduvijek željeli da znate o seksu, ali se niste usudili da pitate”, “LJubav i rat”, “Eni Hol”, “Menheten”, “Enterijeri”, “San ljetnje noći”, “Zelig”.

1936 – Umro italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najzačajnijih dramskih pisaca 20. vijeka. U pripovijetkama, romanima i dramama – prožetim osobenim, tragičnim humorom – iznio je ideje o iluzornosti realnog života i realnosti subjektivnih iluzija. Napisao je 44 drame, sabrane pod naslovom “Gole maske”, u kojima je sagledavao građanskog čovjeka, njegovo saznanje o relativnosti života, čak i sumnju u vlastito postojanje. Isprva je izazvao revolt i zabunu publike, ali je ubrzo stekao opšte priznanje i otvorio nove puteve moderne dramaturgije. Djela: pripovijetke “Priče za jednu godinu”, “Smrt na leđima”, romani “Pokojni Matija Paskal”, “NJen muž”, drame “Đakomino”, “Henri Četvrti”, “Šest lica traže pisca”.

1971 – U Karađorđevu na sjednici Predsjedništva Saveza komunista Jugoslavije smijenjen dio rukovodstva Saveza komunista Hrvatske – nosilaca politike tzv. masovnog pokreta. Ocijenjeno je da i u drugim republikama ima pojava suprotnih politici rukovodstva SKJ, pa su uslijedile čistke u Srbiji, Sloveniji i Makedoniji koje su, posebno u Srbiji – u kojoj je smijenjeno stotine uspješnih direktora pod optužbom za tehnokratizam – u korijenu sasjekle sve pokušaje političke demokratizacije društva i suštinskih reformi privrede.

1973 – Umro izraelski državnik David Ben Gurion, vođa borbe za stvaranje Izraela i prvi premijer jevrejske države od 1948. do 1953. i ponovo od 1955. do 1963. Iz rodne Poljske je 1906. otišao u Palestinu i bio među pionirima seljačkog kolektivizma i radničkog pokreta. Osnovao je 1920. Histadrut /Savez sindikata/, a 1930. Izraelsku radničku partiju /MAPAI/, stranku laburističkog tipa. Kao premijer od različitih gerilskih grupa stvorio je izraelsku armiju i zastupao čvrstu liniju prema agresiji okolnih arapskih zemalja.

1974 – U američkom avionu “boing 727”, koji se srušio u blizini Vašingtona, poginula 92 putnika i članova posade.

1981 – U najvećoj nesreći u istoriji jugoslovenskog vazduhoplovstva, u avionu “DC-9 super 80” ljubljanskog “Inex-Adria avioprometa”, koji je udario u planinu u blizini Ajačija na Korzici, poginulo svih 178 putnika i članova posade.

1988 – Benazir Buto postala premijer Pakistana, kao prva žena na čelu jedne islamske zemlje.

1989 – Mihail Gorbačov kao prvi sovjetski lider posjetio Vatikan i dogovorio se sa papom Jovanom Pavlom Drugim o uspostavljanju diplomatskih odnosa SSSR i Vatikana.

1991 – Na referendumu u sovjetskoj republici Ukrajini nadmoćna većina birača se izjasnila za nezavisnost.

1992 – U prvoj vladi SR Jugoslavije premijera Milana Panića ostavke podnijeli potpredsjednik Oskar Kovač i članovi Radmila Milentijević i Nikola Šainović, a nepun mjesec kasnije Savezna skupština izglasala nepovjerenje vladi.

1994 – U napadu Hrvatskog vijeća odbrane i regularnih jedinica Hrvatske vojske na srpska naselja oko Glamoča poginula tri srpska borca i dvije žene. U borbama je nestalo 13 srpskih civila, a potpuno ili djelimično uništeno je 11 stambenih i privrednih objekata.

1998 – Naftna korporacija “Ekson” saglasila se da za rekordnu sumu od 76,6 milijardi dolara kupi korporaciju “Mobil”, čime je stvorena najveća svjetska naftna kompanija.

2000 – Lider Partije nacionalne akcije Vinsent foks inaugurisan je za predsjednika Meksika, čime je okončan 71 godinu dug period vladavine Institucionalne revolucionarne partije. To je bio prvi poraz te partije od 1929.

2013 – U Hrvatskoj održan referendum o braku na kojem su se građani izjasnili da Ustav zemlje definiše brak kao zajednicu muškarca i žene.

/Srna/Beta/