Na 22. godišnjicu okvirnog potpisivanja Dejtonskog sporazuma, 21. novembra 1995. godine, prevladava mišljenje da je u pitanju jedan od najboljih međunarodnih mirovnih ugovora, kao i da je nepoštivanje tog dokumenta nedopustivo.
Takođe, iako je Dejtonskim sporazumom u BiH zaustavljen oružani sukob, ocijenjeno je da je nastavljen verbalni rat političara.
Postoje i stavovi da bi međunarodni faktor trebalo da prestane da upliće prste u dešavanja u BiH.
Sporazum je parafiran 21. novembra 1995. u vojnoj bazi “Rajt-Peterson” u amričkom gradu Dejtonu.
“Dejtonski sporazum je jedan od najboljih međunarodnih ugovora s elementima ustavnosti, koji je postignut u novijoj svjetskoj istoriji, ali smatram da je vrijeme da BiH konačno treba da prestane da bude savremenim oblikom protektorata”, istakao je Mile Dmičić, profesor ustavnog prava.
Poslanici u Narodnoj skupštini RS (NS RS) ocijenili su da je međunarodnim intervencionizmom narušeno pravilo poštivanja izvornih principa Dejtonskog sporazuma, što u dogledno vrijeme mora biti promijenjeno.
Radovan Višković, šef Kluba poslanika SNSD-a u NS RS, naglasio je da vladajuća koalicija zastupa princip poštivanja izvornih principa Dejtona.
“BiH može funkcionisati jedino ako su u svim sferama života ravnopravno zastupljeni interesi tri konstitutivna naroda. Nažalost, 22 godine se grubo krši Dejtonski sporazum i time izaziva nezadovoljstvo dva konstitutivna naroda – Srba i Hrvata”, kaže Višković, a prenosi Srna.
Nenad Stevandić, potpredsjednik NS RS, kazao je da je Dejton, otkada je potpisan, urušavan na štetu RS.
“Došlo je vrijeme da predstavnici srpskog naroda u BiH zatraže vraćanje nadležnosti koje je dobio nivo BiH, a nisu predviđene Dejtonom”, rekao je Stevandić.
Spomenka Stevanović, šef Kluba poslanika DNS-a u NS RS, istakla je da je ovaj sporazum narušen odlukama visokih predstavnika.
“Predstavnici RS u narednom periodu moraju insistirati na vraćanju izvornih principa Dejtonskog sporazuma”, istakla je Stevanovićeva.
Momčilo Krajišnik, predsjednik Asocijacije “Stvaraoci Republike Srpske”, istakao je da je zahvaljujući Dejtonskom sporazumu u BiH zaustavljen oružani sukob, ali da je nastavljen verbalni rat političara, koji se stalno optužuju i problematizuju prava onih drugih.
“Mislim da je Dejtonski sporazum trebalo da da BiH, onakvoj kakva jeste, neku šansu, ako je već na taj način usmjerena u budućnosti, ali nije joj dato pravo i potpuno je pogrešna tvrdnja da su krivci srpski predstavnici”, naglasio je Krajišnik, jedan od učesnika mirovnih pregovora u Dejtonu.
Krstan Simić, pravni ekspert iz Banjaluke, naglasio je da odnosi unutar BiH nisu uređeni, iako je Dejtonski sporazum stvorio okvir za to.
“Političke elite u BiH nisu se potrudile da pokušaju stvoriti uslove za uspostavljanje vladavine zakona i prava, pravne i ekonomske sigurnosti”, ocijenio je Simić.
Zanimljivo je da proteklih dana u FBiH osvrtanja na Dejtonski sporazum gotovo da i nije bilo.
Halid Genjac, predsjednik Glavnog odbora SDA, ocijenio je da Srbija svojim potpisom “nije dobila apsolutno pravo na to da se miješa u unutrašnja pitanja BiH”.
“Podsjećamo političke predstavnike Srbije da Srbija nije garant Dejtonskog mirovnog sporazuma”, rekao je Genjac.
Igor Rajner, zastupnik u tadašnjoj Skupštini BiH u vrijeme potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma 1995. godine, podsjetio je da je Dejtonski mirovni sporazum zaustavio rat u BiH, te da toga moramo biti svjesni, “jer to je, u doba kada je donošen, bila vijest koju smo jedva čekali”.
“Da li je on donio loših stvari – jeste. Međutim, kao što je Alija Izetbegović rekao kada se vratio iz Dejtona – evo vam tekst sporazuma, evo vam i aneksi, nemojte me pitati da li mi se sviđaju – ne sviđaju mi se, ali oni su ono što smo zatekli i ono oko čega smo se uspjeli dogovoriti”, kaže Rajner.
Neradni dan
Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH – 21. novembar, republički je praznik i neradni dan u RS.
Dejtonski sporazum, nakon tronedjeljnih pregovora, parafirali su Slobodan Milošević, Alija Izetbegović i Franjo Tuđman.
nezavisne
